6 Loại Thực Phẩm Gây Ung Thư Theo WHO

Bác sĩ Trần Thị Liên 25 Tháng 3, 2025

6 Loại Thực Phẩm Gây Ung Thư Theo WHO: Cảnh Báo Để Bảo Vệ Sức Khỏe

WHO liệt kê 6 loại thực phẩm gây ung thư hàng đầu bạn cần tránh. Khám phá chi tiết cơ chế gây bệnh, bằng chứng khoa học và cách phòng ngừa hiệu quả.

Xem thêm

Mục lục

Giới Thiệu: Mối Liên Hệ Giữa Thực Phẩm Và Ung Thư

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 30–50% ca ung thư có thể phòng ngừa bằng lối sống lành mạnh, trong đó chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng. Năm 2023, WHO và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) tiếp tục cảnh báo 6 loại thực phẩm gây ung thư dựa trên bằng chứng khoa học mạnh mẽ. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết từng nhóm thực phẩm, giúp bạn xây dựng thực đơn an toàn cho gia đình!

Danh Sách 6 Loại Thực Phẩm Gây Ung Thư Theo WHO

1. Thịt Chế Biến Sẵn (Xúc Xích, Thịt Xông Khói)

Phân loại của IARC: Nhóm 1 – Gây ung thư cho người.
Bằng chứng: Tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng, dạ dày.
Cơ chế:
- Nitrat & Nitrit trong chất bảo quản phản ứng với protein tạo thành nitrosamine – chất gây đột biến DNA.
- Heterocyclic Amines (HCAs) sinh ra khi nướng/thịt cháy khét.
Nghiên cứu: Tiêu thụ 50g thịt chế biến/ngày làm tăng 18% nguy cơ ung thư đại tràng (IARC, 2015).
Khuyến cáo: Hạn chế dưới 70g/tuần, ưu tiên thịt tươi.

2. Thịt Đỏ (Thịt Bò, Heo, Cừu)

Phân loại của IARC: Nhóm 2A – Có thể gây ung thư.
Nguy cơ: Ung thư đại trực tràng, tuyến tụy, tuyến tiền liệt.
Cơ chế:
- Heme Iron trong thịt đỏ kích thích sản xuất hợp chất gây tổn thương niêm mạc ruột.
- Chất béo bão hòa thúc đẩy viêm mãn tính.
Nghiên cứu: Ăn 100g thịt đỏ/ngày tăng 17% nguy cơ ung thư đại tràng (Đại học Oxford, 2019).
Khuyến cáo: Giới hạn 300–500g/tuần, kết hợp rau xanh khi chế biến.

3. Đồ Uống Có Cồn (Rượu, Bia)

Phân loại của IARC: Nhóm 1 – Gây ung thư.
Cơ quan ảnh hưởng: Gan, vú, họng, thực quản.
Cơ chế:
- Acetaldehyde (sản phẩm chuyển hóa rượu) phá hủy DNA, ngăn tế bào sửa chữa đột biến.
- Rượu làm tăng estrogen – yếu tố nguy cơ ung thư vú.
Nghiên cứu: Uống 1 ly rượu/ngày tăng 7–10% nguy cơ ung thư vú (WHO, 2021).
Khuyến cáo: Không uống quá 1 đơn vị cồn/ngày (1 lon bia 330ml hoặc 100ml rượu vang).

4. Thực Phẩm Bị Mốc (Ngũ Cốc, Hạt Nhiễm Aflatoxin)

Phân loại của IARC: Nhóm 1 – Gây ung thư.
Độc tố nguy hiểm: Aflatoxin từ nấm mốc Aspergillus flavus.
Nguy cơ: Ung thư gan (mạnh gấp 68 lần arsenic).
Cơ chế: Aflatoxin gây đột biến gene p53 – gene ức chế khối u.
Nguồn nhiễm: Gạo, lạc, ngô, hạt điều bảo quản ẩm.
Khuyến cáo: Loại bỏ thực phẩm mốc dù chỉ một phần, bảo quản nơi khô ráo.

5. Đồ Ăn Nướng Cháy Khét

Phân loại của IARC: Nhóm 2A – Có thể gây ung thư.
Chất gây hại: Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) và HCAs.
Nguy cơ: Ung thư dạ dày, ruột, tuyến tụy.
Cơ chế: PAHs bám vào thực phẩm qua khói nướng, gây tổn thương tế bào.
Nghiên cứu: Thịt nướng cháy làm tăng 60% nguy cơ ung thư tụy (Đại học Minnesota, 2020).
Khuyến cáo: Hạn chế nướng trực tiếp lửa, dùng giấy bạc hoặc nước sốt ướp thịt để giảm cháy.

6. Thực Phẩm Đóng Hộp Chứa BPA

Phân loại của IARC: Nhóm 3 – Có thể gây ung thư (đang nghiên cứu thêm).
Hóa chất nguy hiểm: Bisphenol A (BPA) trong lớp lót hộp kim loại.
Nguy cơ: Ung thư vú, tuyến tiền liệt.
Cơ chế: BPA bắt chước estrogen, rối loạn nội tiết, kích thích tăng sinh tế bào ác tính.
Khuyến cáo: Chọn hộp nhựa không BPA (BPA-free), ưu tiên thực phẩm tươi.

Cách Phòng Tránh Thực Phẩm Gây Ung Thư

1. Đọc Kỹ Nhãn Thành Phần

Tránh sản phẩm chứa sodium nitrate (E250), BHA/BHT (chất bảo quản).
Chọn thực phẩm hữu cơ, non-GMO khi có thể.

2. Chế Biến Thực Phẩm An Toàn

Hấp, luộc: Giảm hình thành PAHs, HCAs so với chiên/nướng.
Ướp thịt với tỏi, nghệ: Chất chống oxy hóa trong gia vị giảm độc tố.

3. Bảo Quản Đúng Cách

Để ngũ cốc, hạt ở nơi khô ráo, dùng túi hút ẩm.
Không tái sử dụng chai nhựa đựng nước nóng.

4. Tăng Cường Thực Phẩm Chống Ung Thư

Rau họ cải (bông cải xanh, cải xoăn): Chứa sulforaphane ức chế tế bào ung thư.
Trà xanh: EGCG chống oxy hóa, ngừa đột biến DNA.
Tỏi: Allicin kháng viêm, trung hòa nitrosamine.

Giải Đáp Thắc Mắc Về Thực Phẩm Gây Ung Thư

Q1: Đường có gây ung thư không?

Đường không trực tiếp gây ung thư, nhưng thừa đường làm tăng insulin, thúc đẩy tế bào ác tính phát triển.

Q2: Sữa có làm tăng nguy cơ ung thư không?

WHO xếp sữa vào nhóm an toàn, nhưng tiêu thụ >1 lít/ngày có thể liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt.

Q3: Có nên dùng thực phẩm chức năng thay thế?

Không! Thực phẩm tự nhiên vẫn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất. Chỉ bổ sung khi có chỉ định từ bác sĩ.

Kết Luận

6 loại thực phẩm gây ung thư theo WHO không phải là “tử thần” nếu bạn biết cách sử dụng hợp lý. Hãy cân bằng chế độ ăn, ưu tiên thực phẩm tươi sống và chế biến an toàn. Đừng quên kết hợp tầm soát ung thư định kỳ để bảo vệ sức khỏe toàn diện!

Để lại câu hỏi nếu bạn cần tư vấn thêm!

Phụ Lục: Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Q1: Mì tôm có gây ung thư không?

Mì tôm chứa nhiều muối và chất bảo quản, nhưng chưa đủ bằng chứng xếp vào nhóm gây ung thư. Nên hạn chế do nguy cơ tim mạch.

Q2: Nước ngọt có gas có hại không?

Không trực tiếp gây ung thư, nhưng đường cao làm tăng béo phì – yếu tố nguy cơ ung thư vú, tử cung.

Q3: Dầu ăn tái sử dụng nhiều lần có độc?

Dầu chiên đi chiên lại sinh ra acrylamide – chất gây ung thư nhóm 2A. Chỉ dùng tối đa 2 lần.

Bác sĩ Trần Thị Liên tốt nghiệp khoa Y HỌC DỰ PHÒNG tại trường Đại học y Hà Nội năm 2019. Hiện đang là quản lý nội dung của Nhà thuốc Bạch Mai.

Nhà thuốc Bạch Mai