Acid alpha-lipoic (ALA), còn gọi là axit thioctic, là một hợp chất tự nhiên được cơ thể tổng hợp với lượng nhỏ. Nó đóng vai trò quan trọng như một chất chống oxy hóa mạnh và tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng.
– Chống oxy hóa:
– ALA có thể hoạt động trong cả môi trường nước và chất béo, giúp trung hòa gốc tự do khắp cơ thể.
– Tái tạo các chất chống oxy hóa khác như vitamin C, vitamin E và glutathione.
– Khử các ion kim loại độc hại (ví dụ: sắt, đồng).
– Hỗ trợ chuyển hóa năng lượng:
– Là coenzyme trong chu trình Krebs (chu trình citric acid) tại ty thể, giúp chuyển glucose thành ATP (năng lượng tế bào).
– Bảo vệ thần kinh:
– Cải thiện lưu thông máu và giảm stress oxy hóa, hỗ trợ điều trị bệnh thần kinh do tiểu đường.
– Thực phẩm: Có một lượng nhỏ trong nội tạng (gan, thận), rau chân vịt, bông cải xanh, khoai tây và men.
– Thực phẩm chức năng: Dạng viên uống hoặc tiêm (thường dùng trong điều trị).
– Bệnh thần kinh tiểu đường:
– Liều 300–600 mg/ngày (dạng uống) giúp giảm đau, tê bì chân tay. Ở châu Âu, ALA tiêm tĩnh mạch được dùng trong bệnh viện.
– Kiểm soát đường huyết:
– Tăng độ nhạy insulin, hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 (cần thận trọng khi dùng chung với thuốc hạ đường huyết).
– Chống lão hóa:
– Giảm tổn thương da do tia UV và cải thiện nếp nhăn khi dùng kết hợp với các chất chống oxy hóa khác.
– Hỗ trợ gan:
– Giải độc gan, đặc biệt ở người nghiện rượu hoặc nhiễm độc kim loại nặng.
– Bệnh thần kinh: 300–600 mg/ngày, chia 1–2 lần.
– Chống oxy hóa thông thường: 50–100 mg/ngày.
– Thời điểm uống: Uống khi đói để tăng hấp thu (trừ trường hợp bị kích ứng dạ dày).
– Nhẹ: Buồn nôn, đau bụng, phát ban da.
– Hiếm gặp: Hạ đường huyết đột ngột (nếu dùng chung với thuốc tiểu đường).
– Thận trọng:
– Phụ nữ mang thai/cho con bú: Chưa đủ dữ liệu an toàn.
– Người đang hóa trị/xạ trị: ALA có thể làm giảm hiệu quả điều trị do đặc tính chống oxy hóa.
– Dạng bào chế:
– R-ALA (dạng tự nhiên, hoạt tính mạnh) hấp thu tốt hơn nhưng dễ bị phân hủy.
– ALA tổng hợp (hỗn hợp R và S) phổ biến hơn, giá rẻ nhưng kém hiệu quả.
– Tương tác thuốc:
– Tránh dùng chung với thuốc trị tuyến giáp (levothyroxine) hoặc cisplatin (thuốc hóa trị).
– Bảo quản: Để nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp.
Acid alpha-lipoic là chất bổ sung đa năng, đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân tiểu đường và người cần hỗ trợ chống oxy hóa. Tuy nhiên, cần tham khảo bác sĩ trước khi dùng, nhất là khi đang điều trị bệnh mạn tính hoặc dùng thuốc đặc trị.