Dưới đây là thông tin về Actiso (Atisô) – một dược liệu quý trong y học cổ truyền và hiện đại, nổi tiếng với công dụng mát gan, giải độc:

1. Tên khoa học và đặc điểm:

– Tên khoa học: *Cynara scolymus* (họ Cúc – Asteraceae).

– Tên khác: Artichoke, Kế sữa, Dương địa hoàng.

– Đặc điểm: Cây thân thảo, cao 1–2m, lá to, xẻ thùy, hoa màu tím xanh. Lá và cụm hoa (bông actiso) là bộ phận được dùng làm thuốc.

2. Công dụng chính:

1. Mát gan, giải độc:

– Hỗ trợ điều trị viêm gan, vàng da, nóng trong người, mụn nhọt.

– Tăng tiết mật, giúp tiêu hóa chất béo.

2. Hạ cholesterol và đường huyết:

– Giảm mỡ máu, phòng ngừa xơ vữa động mạch.

– Hỗ trợ kiểm soát đường huyết ở người tiểu đường type 2.

3. Lợi tiểu, chống phù nề:

– Giảm triệu chứng phù do suy tim, thận.

4. Chống oxy hóa:

– Bảo vệ tế bào gan, ngăn ngừa lão hóa nhờ giàu chất chống oxy hóa.

3. Cách dùng phổ biến:

– Hãm trà: 5–10g lá actiso khô hãm với nước sôi, uống hàng ngày.

– Sắc nước: 20–30g lá tươi hoặc khô sắc với 1 lít nước, chia 2–3 lần/ngày.

– Nấu canh/súp: Dùng bông actiso tươi nấu với thịt hoặc xương để bồi bổ.

– Viên uống/Trà túi lọc: Tiện dụng, dễ sử dụng.

4. Lưu ý khi sử dụng:

– Chống chỉ định:

– Người huyết áp thấp (actiso có tính hạ áp nhẹ).

– Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú (cần tham khảo ý kiến bác sĩ).

– Tác dụng phụ:

– Dùng quá liều gây đầy bụng, tiêu chảy, mất cân bằng điện giải.

– Tương tác thuốc:

– Thận trọng khi dùng chung với thuốc hạ huyết áp, thuốc lợi tiểu hoặc thuốc tiểu đường.

5. Phân biệt:

– Actiso (*Cynara scolymus*) và Bụp giấm (*Hibiscus sabdariffa*):

– Bụp giấm có hoa màu đỏ, vị chua, dùng làm nước giải khát, không có tác dụng mát gan như actiso.

– Lá actiso (dùng làm thuốc) và **Bông actiso** (dùng chế biến món ăn).

6. Nghiên cứu hiện đại:

– Hoạt chất cynarin, silymarin trong actiso có tác dụng:

– Tái tạo tế bào gan, hỗ trợ điều trị viêm gan B, C.

– Ức chế tổng hợp cholesterol ở gan (theo Tạp chí Dinh dưỡng Châu Âu).

– Inulin trong actiso giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tốt cho người táo bón.

Khuyến cáo:

– Không dùng liên tục quá 4 tuần. Ngưng 1–2 tuần trước khi dùng lại.

– Chọn lá actiso khô màu xanh lục, không ẩm mốc. Bông actiso tươi còn nguyên lớp lá bắc, không héo.

– Tham khảo ý kiến thầy thuốc nếu đang điều trị bệnh mạn tính! 🌼