Hộp 3 vỉ x 10 viên
Hộp 3 vỉ x 10 viênAripiprazole – Hoạt Chất Điều Trị Rối Loạn Tâm Thần Hiệu Quả Và An Toàn
Giới Thiệu về Aripiprazole
Aripiprazole là một thuốc chống loạn thần không điển hình (thuộc nhóm thế hệ thứ hai), được sử dụng rộng rãi trong điều trị các rối loạn tâm thần như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, và trầm cảm kháng trị. Với cơ chế tác động độc đáo lên hệ thống dopamine và serotonin, Aripiprazole giúp cân bằng chất dẫn truyền thần kinh mà ít gây tác dụng phụ vận động so với các thuốc cổ điển. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về công dụng, liều dùng, tác dụng phụ, và những lưu ý quan trọng khi sử dụng Aripiprazole.
Aripiprazole Là Gì?
Aripiprazole (tên thương mại Abilify) là thuốc chống loạn thần đa vận động, được FDA phê duyệt lần đầu năm 2002. Đây là thuốc partial agonist tại thụ thể dopamine D2 và serotonin 5-HT1A, đồng thời là antagonist tại thụ thể 5-HT2A.
Thông Tin Cơ Bản
Công thức hóa học: C₂₃H₂₇Cl₂N₃O₂.
Dạng bào chế: Viên nén, viên ngậm, dung dịch uống, thuốc tiêm tác dụng kéo dài.
Phân loại: Thuốc kê đơn, nhóm ATC: N05AX12.
Cơ Chế Hoạt Động Của Aripiprazole
Tác Động Lên Hệ Dopamine Và Serotonin
Partial agonist tại D2: Ở vùng não có dopamine dư thừa (ví dụ: vùng limbic), Aripiprazole ức chế hoạt động quá mức. Ngược lại, tại vùng dopamine thấp (như vùng vỏ não trước trán), nó kích thích tăng dopamine, cải thiện nhận thức.
Antagonist 5-HT2A: Giảm triệu chứng âm tính (thờ ơ, mất động lực) trong tâm thần phân liệt.
Agonist 5-HT1A: Hỗ trợ điều hòa cảm xúc, giảm lo âu.
Dược Động Học
Hấp thu: Sinh khả dụng ~87%, đạt nồng độ đỉnh sau 3-5 giờ.
Chuyển hóa: Gan (CYP3A4 và CYP2D6), tạo chất chuyển hóa không hoạt động.
Thải trừ: Qua phân (55%) và nước tiểu (25%), thời gian bán thải ~75 giờ.
Công Dụng Và Chỉ Định Của Aripiprazole
Điều Trị Tâm Thần Phân Liệt
Giảm ảo giác, hoang tưởng, rối loạn suy nghĩ (hiệu quả được chứng minh qua nghiên cứu 4 tuần trên 300 bệnh nhân).
Duy trì ổn định tâm lý lâu dài, ngăn tái phát.
Kiểm Soát Rối Loạn Lưỡng Cực
Ổn định khí sắc trong giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm (kết hợp với lithium hoặc valproate).
Hỗ Trợ Trầm Cảm Kháng Trị
Dùng phối hợp với thuốc chống trầm cảm (SSRI/SNRI) để tăng hiệu quả (theo nghiên cứu đăng trên Tạp Chí JAMA Psychiatry).
Ứng Dụng Khác
Giảm kích động ở trẻ tự kỷ (được FDA chấp thuận cho trẻ từ 6 tuổi).
Điều trị hội chứng Tourette (giảm tic vận động).
Liều Dùng Và Hướng Dẫn Sử Dụng
Liều Tiêu Chuẩn
Tâm thần phân liệt/Rối loạn lưỡng cực:
Khởi đầu: 10-15mg/ngày.
Duy trì: 15-30mg/ngày, tối đa 30mg.
Trầm cảm kháng trị: 2-5mg/ngày (phối hợp).
Đối Tượng Đặc Biệt
Người cao tuổi: Giảm liều 50% do nguy cơ té ngã.
Suy gan/thận: Điều chỉnh liều dựa trên mức độ.
Lưu Ý Khi Dùng
Uống nguyên viên, không nhai/nghiền.
Tránh rượu bia vì tăng nguy cơ buồn ngủ.
Tác Dụng Phụ Thường Gặp
Phổ Biến (≥10%)
Buồn ngủ, chóng mặt.
Tăng cân (trung bình 1-2kg sau 6 tháng).
Khô miệng, táo bón.
Nghiêm Trọng (Hiếm Gặp)
Hội chứng ác tính do thuốc an thần (sốt cao, cứng cơ).
Rối loạn vận động muộn (TD) – cử động bất thường không tự chủ.
Tăng đường huyết, rối loạn lipid máu.
So Sánh Aripiprazole Với Các Thuốc Chống Loạn Thần Khác
Olanzapine
Aripiprazole ít gây tăng cân và rối loạn chuyển hóa hơn.
Risperidone
Aripiprazole ít gây tăng prolactin, phù hợp cho phụ nữ.
Quetiapine
Aripiprazole có hiệu quả vượt trội trong điều trị triệu chứng âm tính.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Aripiprazole Có Gây Nghiện Không?
Không, nhưng cần giảm liều từ từ để tránh hội chứng cai.
Dùng Bao Lâu Thấy Hiệu Quả?
Triệu chứng cấp cải thiện sau 1-2 tuần, hiệu quả tối đa sau 4-6 tuần.
Có Dùng Được Cho Phụ Nữ Mang Thai?
Chỉ dùng khi lợi ích vượt trội nguy cơ (nhóm C theo FDA).
Kết Luận
Aripiprazole là lựa chọn hàng đầu trong điều trị rối loạn tâm thần nhờ cơ chế linh hoạt và hồ sơ an toàn tốt. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ để hạn chế tối đa tác dụng phụ.
Lưu ý:
Aripiprazole, thuốc điều trị tâm thần phân liệt, tác dụng phụ Aripiprazole.
Abilify, liều dùng Aripiprazole, so sánh Aripiprazole và Olanzapine.
Xem thêm: Gợi ý liên kết đến bài viết về rối loạn lưỡng cực hoặc thuốc Quetiapine.
Bài viết tích hợp dữ liệu nghiên cứu và hướng dẫn thực tế, phù hợp với tiêu chuẩn SEO và nhu cầu tìm kiếm của người đọc.
