Caspofungin là thuốc kháng nấm thuộc nhóm echinocandin, điều trị hiệu quả các bệnh nấm xâm lấn như aspergillosis và candidiasis. Tìm hiểu chi tiết về cơ chế, liều dùng, tác dụng phụ và lưu ý quan trọng khi sử dụng.
Caspofungin là thuốc kháng nấm thuộc nhóm echinocandin, được FDA phê duyệt năm 2001 để điều trị các nhiễm nấm xâm lấn nghiêm trọng. Với khả năng ức chế thành tế bào nấm, Caspofungin trở thành lựa chọn hàng đầu cho bệnh nhân không đáp ứng với amphotericin B hoặc fluconazole. Theo thống kê của WHO, khoảng 1,5 triệu người tử vong mỗi năm do nhiễm nấm xâm lấn, Caspofungin đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tỷ lệ tử vong này.
Caspofungin (tên thương mại Cancidas) là thuốc kháng nấm phổ rộng, thuộc nhóm echinocandin. Thuốc được chỉ định chủ yếu để điều trị:
Nhiễm nấm Candida xâm lấn (kể cả chủng kháng fluconazole).
Bệnh aspergillosis xâm lấn khi không đáp ứng với các thuốc khác.
Dự phòng nhiễm nấm ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch (ghép tạng, hóa trị ung thư).
Dạng Bào Chế:
Bột pha tiêm truyền tĩnh mạch (50mg hoặc 70mg/lọ).
Cơ Chế Hoạt Động:
Caspofungin ức chế tổng hợp beta-1,3-D-glucan – thành phần thiết yếu của thành tế bào nấm. Việc thiếu hụt glucan làm suy yếu cấu trúc tế bào, dẫn đến phá vỡ màng tế bào và tiêu diệt nấm.
Caspofungin được sử dụng trong các trường hợp:
Nhiễm Candida Xâm Lấn:
Điều trị candidemia, viêm nội tâm mạc, nhiễm nấm nội tạng.
Hiệu quả 73–85% ở bệnh nhân trung lập bạch cầu (theo nghiên cứu lâm sàng).
Aspergillosis Xâm Lấn:
Dùng khi không đáp ứng với amphotericin B hoặc itraconazole.
Tỷ lệ đáp ứng toàn phần 33–50% sau 6–12 tuần.
Dự Phòng Nhiễm Nấm:
Ức chế nấm ở bệnh nhân ghép tế bào gốc hoặc hóa trị liệu cao.
Đối Tượng Ưu Tiên:
Bệnh nhân suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS, ung thư máu).
Người dị ứng hoặc kháng với azole.
Người lớn:
Liều tải: 70mg/ngày (ngày đầu tiên).
Liều duy trì: 50mg/ngày, truyền tĩnh mạch chậm trong 1 giờ.
Trẻ em 3 tháng–17 tuổi:
Liều tải: 70mg/m²/ngày (tối đa 70mg).
Liều duy trì: 50mg/m²/ngày (tối đa 70mg).
Điều Chỉnh Liều Cho Người Suy Gan:
Suy gan nhẹ (Child-Pugh A): Không cần điều chỉnh.
Suy gan vừa đến nặng (Child-Pugh B/C): Giảm liều duy trì xuống 35mg/ngày.
Thời Gian Điều Trị:
Candidiasis: Ít nhất 14 ngày sau khi hết triệu chứng và cấy máu âm tính.
Aspergillosis: 6–12 tuần, tùy mức độ nhiễm.
Thường Gặp:
Sốt, ớn lạnh, phản ứng tại chỗ tiêm (đau, sưng).
Buồn nôn, tiêu chảy, đau đầu.
Hiếm Gặp:
Tăng men gan (ALT, AST), viêm tĩnh mạch huyết khối.
Phản ứng phản vệ (phát ban, khó thở, sốc).
Hạ kali máu, thiếu máu.
Xử Lý Khi Gặp Tác Dụng Phụ:
Ngừng truyền thuốc ngay nếu có dấu hiệu sốc phản vệ.
Theo dõi chức năng gan và điện giải đồ định kỳ.
Chống Chỉ Định:
Dị ứng với Caspofungin hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.
Không dùng đồng thời với cyclosporine (trừ khi lợi ích vượt trội).
Thận Trọng:
Phụ nữ mang thai: Nhóm C (chỉ dùng khi thật cần thiết).
Suy gan: Điều chỉnh liều theo mức độ suy.
Bệnh nhân ghép tạng: Tăng nguy cơ phù não nếu dùng chung với tacrolimus.
Tương Tác Thuốc:
Cyclosporine: Tăng nồng độ Caspofungin, nguy cơ độc tính gan.
Thuốc Ức Chế Miễn Dịch: Tacrolimus, sirolimus – cần giám sát nồng độ máu.
Kháng Sinh Phổ Rộng: Làm thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột, tăng nguy cơ nhiễm nấm thứ phát.
Caspofungin Có Dùng Được Cho Trẻ Sơ Sinh Không?
Chỉ dùng cho trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên. Trẻ sơ sinh cần theo chỉ định đặc biệt của bác sĩ.
Có Thể Dùng Caspofungin Kèm Thuốc Kháng Virus Không?
Có, nhưng cần theo dõi chức năng gan nếu dùng chung với thuốc ức chế protease HIV.
Thời Gian Truyền Caspofungin Bao Lâu?
Mỗi liều được truyền chậm trong 1 giờ để giảm nguy cơ phản ứng tại chỗ.
Caspofungin Có Gây Hại Thận Không?
Hiếm. Tuy nhiên, cần thận trọng ở bệnh nhân suy thận kèm suy gan.
Caspofungin là thuốc kháng nấm mạnh, đặc biệt hiệu quả trong điều trị các nhiễm trùng nấm xâm lấn kháng trị. Để đảm bảo an toàn, bệnh nhân cần tuân thủ đúng liều lượng, theo dõi chặt chẽ chức năng gan và phản ứng dị ứng. Luôn tham vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng, đặc biệt ở đối tượng suy gan, mang thai hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.
