Hộp 2 vỉ x 12 viên
Hộp 1 chai x 100ml
Hộp 1 lọ x 125ml
Hộp 1 chai x 125ml
Hộp 1 lọ x 100g
Cát cánh là vị thuốc quen thuộc trong Đông y, nổi tiếng với tác dụng trị ho, long đờm, viêm họng. Bài viết tổng hợp chi tiết về đặc điểm, công dụng, cách dùng và những lưu ý quan trọng khi sử dụng.
Cát cánh (tên khoa học: Platycodon grandiflorus) là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, thuộc họ Hoa chuông (Campanulaceae). Rễ cây phình to, có vị đắng, tính bình, được sử dụng rộng rãi để trị ho, viêm đường hô hấp, và hỗ trợ tiêu hóa. Tại Việt Nam, Cát cánh thường mọc hoang ở vùng núi phía Bắc hoặc được trồng làm dược liệu. Theo sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của GS. Đỗ Tất Lợi, Cát cánh được xếp vào nhóm thuốc “tuyên phế, hóa đàm”, đặc biệt hiệu quả trong điều trị các bệnh về hô hấp.
Thân cây: Thân thảo, sống lâu năm, cao 40–80 cm, thân mọc thẳng.
Lá: Lá mọc đối hoặc vòng, hình trứng, mép có răng cưa.
Hoa: Hoa hình chuông, màu tím hoặc trắng, nở vào mùa hè.
Rễ: Rễ củ màu trắng ngà, phình to, vị đắng, mùi thơm nhẹ.
Thu hoạch: Rễ được đào vào mùa thu (tháng 9–11) khi cây đã tàn hoa.
Sơ chế: Rửa sạch đất, cắt bỏ rễ con, thái lát mỏng, phơi hoặc sấy khô.
Bảo quản: Để nơi khô ráo, tránh ẩm mốc.
Saponin triterpenoid (Platycodin D): Chiếm 2–3%, có tác dụng long đờm, kháng viêm, kích thích hệ miễn dịch.
Inulin: Chất xơ hòa tan, hỗ trợ tiêu hóa và cân bằng đường huyết.
Flavonoid, tannin, vitamin C: Chống oxy hóa, bảo vệ niêm mạc hô hấp.
Long đờm: Saponin kích thích niêm mạc phế quản tăng tiết dịch, làm loãng đờm.
Kháng viêm: Ức chế cytokine gây viêm (TNF-α, IL-6), giảm phù nề đường hô hấp.
Giảm ho: Làm dịu kích ứng niêm mạc họng, ức chế phản xạ ho.
Cát cánh có vị đắng, cay, tính bình, quy vào kinh Phế và Vị. Công dụng chính:
Tuyên phế, chỉ khái: Trị ho có đờm, ho khan, viêm họng.
Lợi yết, bài nùng: Hỗ trợ điều trị áp-xe phổi, viêm amidan mủ.
Thông đại tiện: Giúp nhuận tràng, giảm táo bón.
Kháng khuẩn: Chiết xuất Cát cánh ức chế vi khuẩn Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae.
Chống ung thư: Platycodin D gây apoptosis tế bào ung thư phổi, gan (theo Tạp chí Journal of Ethnopharmacology, 2018).
Hỗ trợ miễn dịch: Kích thích sản xuất tế bào lympho T, tăng cường sức đề kháng.
Trị ho đờm, viêm phế quản:
Thành phần: Cát cánh 8g, Cam thảo 4g, Tang bạch bì 12g.
Cách dùng: Sắc với 1 lít nước, đun cạn còn 300ml, chia 3 lần uống/ngày.
Chữa viêm họng hạt:
Thành phần: Cát cánh 10g, Xạ can 6g, Kim ngân hoa 12g.
Cách dùng: Sắc uống hoặc ngậm súc họng.
Chuẩn bị: Cát cánh khô 5g, mật ong 1 thìa.
Cách pha: Hãm với 200ml nước sôi 10 phút, thêm mật ong khuấy đều. Uống 2–3 lần/ngày.
Canh Cát cánh hầm thịt gà:
Nguyên liệu: Cát cánh 10g, thịt gà 200g, táo đỏ 5 quả.
Cách làm: Hầm nhừ, ăn 2–3 lần/tuần giúp bổ phế, tăng đề kháng.
Đối tượng tránh dùng:
Phụ nữ mang thai (gây co bóp tử cung).
Người tỳ vị hư hàn, tiêu chảy.
Tác dụng phụ:
Buồn nôn, chóng mặt nếu dùng quá liều.
Dị ứng (phát ban, ngứa) ở người mẫn cảm.
Tương tác thuốc:
Không dùng chung với thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc chống đông máu.
Cát cánh có dùng được cho trẻ em không?
Có thể dùng với liều thấp (2–3g/ngày) cho trẻ >5 tuổi, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
Cát cánh mua ở đâu đảm bảo chất lượng?
Mua tại nhà thuốc Đông y uy tín, chọn rễ khô nguyên chất, không mốc, mùi thơm đặc trưng.
Dùng Cát cánh bao lâu thì có hiệu quả?
Sau 3–5 ngày với triệu chứng ho nhẹ. Trường hợp mãn tính cần dùng 2–3 tuần.
Cát cánh có trị được COVID-19 không?
Chưa có nghiên cứu chứng minh. Chỉ dùng hỗ trợ giảm ho, tăng miễn dịch.
Cát cánh là vị thuốc đa năng, kết hợp giữa y học cổ truyền và hiện đại trong điều trị bệnh hô hấp, tiêu hóa. Để đạt hiệu quả và an toàn, người dùng cần tuân thủ liều lượng, kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh. Luôn tham vấn thầy thuốc trước khi sử dụng, đặc biệt với người có bệnh nền hoặc đang dùng thuốc Tây.
