Cytidine là một nucleoside thiết yếu, cấu thành từ base cytosine và đường ribose. Nó đóng vai trò quan trọng trong tổng hợp RNA, chuyển hóa tế bào và hỗ trợ chức năng thần kinh. Dưới đây là thông tin chi tiết:

1. Tính chất cơ bản

• Công thức hóa học: C₉H₁₃N₃O₅.

• Cấu trúc: Cytosine + ribose (liên kết β-N1-glycosidic).

• Nguồn gốc:

  • Tự nhiên: Sữa mẹ, thực phẩm lên men (nấm men, sữa chua), thịt, cá.

  • Tổng hợp: Sản xuất công nghiệp cho dược phẩm và nghiên cứu.

• Trạng thái: Bột kết tinh màu trắng, tan tốt trong nước.

2. Vai trò sinh học

Tổng hợp RNA & DNA

• Là thành phần của RNA (trực tiếp) và DNA (sau khi chuyển thành deoxycytidine).

• Tham gia vào quá trình phiên mã và dịch mã thông tin di truyền.

Chuyển hóa năng lượng

• Tiền chất của CTP (cytidine triphosphate): Cung cấp năng lượng cho tổng hợp phospholipid (ví dụ: phosphatidylcholine).

• Hỗ trợ tổng hợp CDP-choline (cytidine diphosphate choline): Duy trì cấu trúc màng tế bào và dẫn truyền thần kinh.

Hệ thần kinh

• Tăng cường dopamine và acetylcholine, cải thiện nhận thức, trí nhớ.

• Hỗ trợ phục hồi tổn thương thần kinh sau đột quỵ hoặc chấn thương.

3. Ứng dụng y tế

Thần kinh & Não bộ

• Suy giảm trí nhớ: Kết hợp với uridine và DHA để cải thiện chức năng não ở bệnh nhân Alzheimer.

• Trầm cảm: Tăng hiệu quả thuốc chống trầm cảm thông qua tổng hợp phospholipid màng tế bào.

• Đột quỵ: Giảm tổn thương tế bào thần kinh do thiếu máu cục bộ.

Gan & Tim mạch

• Gan nhiễm mỡ: Thúc đẩy chuyển hóa lipid, giảm tích tụ mỡ trong gan.

• Bảo vệ cơ tim: Giảm stress oxy hóa sau nhồi máu cơ tim.

Ung thư

• Hóa trị liệu: Tiền chất của một số thuốc ức chế tổng hợp DNA tế bào ung thư (ví dụ: cytarabine).

4. Liều dùng & Nguồn bổ sung

• Liều khuyến nghị: 250–500 mg/ngày (dạng cytidine hoặc CDP-choline).

• Thực phẩm chức năng: Thường kết hợp với choline, omega-3, vitamin B.

• Thực phẩm tự nhiên: Cá hồi, lòng đỏ trứng, đậu nành, nấm.

5. Tác dụng phụ & Lưu ý

• Nhẹ: Đau đầu, buồn nôn, khó tiêu (hiếm gặp).

• Thận trọng:

  • Người bệnh gout (tăng nguy cơ tích tụ acid uric).

  • Bệnh nhân dùng thuốc ức chế miễn dịch hoặc hóa trị.

• Tương tác thuốc: Có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc điều trị ung thư.

6. So sánh với Uridine

7. Nghiên cứu tiêu biểu

• Alzheimer: Bổ sung cytidine + DHA + uridine cải thiện 25% chức năng nhận thức sau 6 tháng (Journal of Alzheimer’s Disease, 2019).

• Gan nhiễm mỡ: Cytidine giảm 30% lượng mỡ gan ở chuột thí nghiệm (Hepatology, 2020).

Lưu ý: Cytidine an toàn khi dùng đúng liều, nhưng cần tham khảo bác sĩ trước khi sử dụng cho người có bệnh nền hoặc đang điều trị thuốc! 🔬