Dicalcium Phosphate (CaHPO₄) là một muối canxi của axit phosphoric, thường tồn tại ở dạng khan (CaHPO₄) hoặc ngậm nước (CaHPO₄·2H₂O). Đây là hợp chất phổ biến trong nhiều lĩnh vực như dược phẩm, thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và công nghiệp. Dưới đây là thông tin chi tiết:

1. Tính chất cơ bản

• Công thức hóa học: CaHPO₄ (khan) hoặc CaHPO₄·2H₂O (dihydrate).

• Trạng thái: Bột màu trắng, không mùi, không vị.

• Độ tan:

  • Tan ít trong nước (0.02 g/100 ml ở 25°C).

  • Tan tốt trong axit loãng (HCl, axit citric) hoặc dung dịch kiềm.

• Độ pH dung dịch: ~7.4 (trung tính).

• Hàm lượng canxi: ~29% (theo trọng lượng).

2. Ứng dụng chính

Dược phẩm

• Chất độn viên nén: Tạo cấu trúc và độ cứng cho viên thuốc, đặc biệt trong thuốc bổ sung canxi và vitamin tổng hợp.

• Bổ sung canxi và phospho: Điều trị thiếu hụt khoáng chất, hỗ trợ sức khỏe xương và răng.

• Chất chống dính: Giúp viên thuốc không dính vào khuôn trong quá trình sản xuất.

Thực phẩm

• Phụ gia thực phẩm (E341ii):

  • Chống vón cục: Dùng trong bột mì, gia vị, sữa bột.

  • Bổ sung khoáng chất: Tăng hàm lượng canxi và phospho trong ngũ cốc, nước ép, sữa.

• Bột nở: Kết hợp với sodium bicarbonate trong baking powder để tạo gas khi nướng.

Thức ăn chăn nuôi

• Bổ sung dinh dưỡng: Cung cấp canxi và phospho cho gia súc, gia cầm, thủy sản.

• Hỗ trợ phát triển xương: Đặc biệt quan trọng cho động vật đang tăng trưởng.

Công nghiệp

• Sản xuất phân bón: Cung cấp phospho và canxi cho cây trồng.

• Mỹ phẩm: Dùng trong kem đánh răng như chất mài mòn nhẹ, hoặc trong phấn trang điểm.

3. Cơ chế hấp thu trong cơ thể

• Hòa tan trong dịch dạ dày: Axit HCl trong dạ dày phân hủy CaHPO₄ thành ion Ca²⁺ và HPO₄²⁻.

• Hấp thu qua ruột non: Canxi và phospho được vận chuyển vào máu, tham gia vào quá trình:

  • Cấu tạo xương và răng.

  • Dẫn truyền thần kinh, co cơ.

  • Cân bằng điện giải.

4. Lưu ý an toàn

• Liều lượng khuyến nghị:

  • Người lớn: 1,000–1,300 mg canxi/ngày (tùy độ tuổi).

  • Trẻ em: 700–1,300 mg/ngày (theo khuyến cáo của bác sĩ).

• Tác dụng phụ:

  • Quá liều gây tăng canxi máu (buồn nôn, táo bón, sỏi thận) hoặc tăng phosphate máu.

  • Kích ứng dạ dày nhẹ ở người nhạy cảm.

• Chống chỉ định:

  • Bệnh nhân suy thận, cường cận giáp.

  • Người đang dùng thuốc kháng axit hoặc bổ sung canxi khác.

• Tương tác thuốc:

  • Giảm hấp thu khi dùng chung với tetracycline, sắt, hoặc levothyroxine.

5. So sánh với các muối canxi khác

6. Bảo quản

• Để nơi khô ráo, tránh ẩm và nhiệt độ cao.

• Tránh tiếp xúc với axit mạnh (gây phản ứng giải phóng khí CO₂).

7. Tác động môi trường

• Ưu điểm: An toàn, không độc hại nếu sử dụng đúng liều.

• Nhược điểm: Dư thừa trong đất có thể làm mất cân bằng phospho, ảnh hưởng đến hệ sinh thái.

Lưu ý: Dicalcium phosphate thường được coi là an toàn, nhưng cần tham khảo ý kiến chuyên gia y tế hoặc dinh dưỡng trước khi sử dụng làm chất bổ sung! 🌟