Diphenhydramine: Công Dụng, Liều Dùng và Lưu Ý Khi Sử Dụng
Diphenhydramine là thuốc kháng histamine thế hệ đầu, dùng điều trị dị ứng, mất ngủ và say tàu xe. Tìm hiểu cơ chế, liều lượng, tác dụng phụ và những cảnh báo quan trọng.
Diphenhydramine là một thuốc kháng histamine thế hệ đầu, được sử dụng rộng rãi để giảm các triệu chứng dị ứng, hỗ trợ điều trị mất ngủ và say tàu xe. Với khả năng ức chế thụ thể H1 của histamine, Diphenhydramine giúp giảm nhanh ngứa, sổ mũi và phản ứng dị ứng. Tuy nhiên, thuốc cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ, đặc biệt là buồn ngủ. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về công dụng, liều dùng và cách sử dụng an toàn.
Diphenhydramine (tên khoa học: Diphenhydramine hydrochloride) là một kháng histamine tổng hợp, thuộc nhóm ethanolamine, được phát triển từ những năm 1940. Thuốc có khả năng vượt qua hàng rào máu não, gây tác dụng an thần mạnh.
Thông tin cơ bản:
Công thức hóa học: C17H21NO.
Dạng bào chế: Viên nén, viên nang, siro, kem bôi, dung dịch tiêm.
Chỉ định chính: Dị ứng, mất ngủ, say tàu xe, triệu chứng Parkinson.
Diphenhydramine hoạt động qua hai cơ chế chính:
Ngăn histamine gắn vào thụ thể H1: Giảm phản ứng dị ứng như ngứa, phù nề, sổ mũi.
Tác động lên hệ thần kinh trung ương: Gây buồn ngủ do ức chế thụ thể acetylcholine (kháng cholinergic).
Giảm co thắt cơ trơn: Hỗ trợ điều trị run và cứng cơ trong bệnh Parkinson.
Ức chế trung tâm nôn: Giảm say tàu xe.
Diphenhydramine được sử dụng trong các trường hợp:
Dị ứng cấp và mãn tính: Viêm mũi dị ứng, nổi mề đay, phản ứng do côn trùng đốt.
Mất ngủ ngắn hạn: Hỗ trợ an thần nhẹ.
Say tàu xe: Giảm buồn nôn, chóng mặt.
Triệu chứng Parkinson: Giảm run và co thắt cơ.
Dị ứng thuốc hoặc vaccine: Xử lý phản ứng phản vệ nhẹ (kết hợp với epinephrine).
Dị ứng: 25–50 mg mỗi 4–6 giờ, tối đa 300 mg/ngày.
Mất ngủ: 50 mg trước khi ngủ 30 phút.
Say tàu xe: 25–50 mg trước khi di chuyển 30 phút.
Trẻ 6–12 tuổi: 12.5–25 mg mỗi 4–6 giờ, tối đa 150 mg/ngày.
Trẻ <6 tuổi: Chỉ dùng theo chỉ định bác sĩ.
Cách dùng:
Uống với nước, tránh dùng chung với rượu hoặc thuốc an thần.
Không lái xe sau khi uống do nguy cơ buồn ngủ.
Diphenhydramine có thể gây các phản ứng không mong muốn:
Thần kinh: Buồn ngủ, chóng mặt, lú lẫn (đặc biệt ở người cao tuổi).
Tiêu hóa: Khô miệng, táo bón, buồn nôn.
Tim mạch: Hạ huyết áp, nhịp tim nhanh.
Hiếm gặp: Co giật, bí tiểu, ảo giác.
Xử lý quá liều:
Triệu chứng: Đồng tử giãn, mê sảng, suy hô hấp.
Đến ngay cơ sở y tế để rửa dạ dày và điều trị hỗ trợ.
Không dùng Diphenhydramine trong các trường hợp:
Dị ứng với thành phần thuốc.
Glaucoma góc hẹp, phì đại tuyến tiền liệt.
Trẻ sơ sinh, phụ nữ cho con bú.
Bệnh nhân hen suyễn cấp.
Đối tượng cần thận trọng:
Người cao tuổi: Tăng nguy cơ té ngã do chóng mặt.
Bệnh nhân động kinh, tăng nhãn áp.
Diphenhydramine tương tác với nhiều nhóm thuốc:
Thuốc ức chế CNS (benzodiazepine, opioid): Tăng tác dụng an thần.
MAOIs (phenelzine): Gây tăng huyết áp kịch phát.
Thuốc kháng cholinergic (atropine): Tăng nguy cơ bí tiểu, táo bón.
| Hoạt chất | Thế hệ | Gây buồn ngủ | Thời gian tác dụng |
|---|---|---|---|
| Diphenhydramine | 1 | Có | 4–6 giờ |
| Loratadine | 2 | Không | 24 giờ |
| Cetirizine | 2 | Ít | 24 giờ |
| Fexofenadine | 2 | Không | 24 giờ |
Ưu điểm: Diphenhydramine hiệu quả nhanh, giá rẻ.
Nhược điểm: Gây buồn ngủ, không phù hợp dùng dài ngày.
Q1: Diphenhydramine có gây nghiện không?
Không, nhưng lạm dụng dài ngày dẫn đến quen thuốc.
Q2: Bà bầu có dùng được Diphenhydramine không?
Tham khảo bác sĩ. Thuốc qua nhau thai, chỉ dùng khi thật cần thiết.
Q3: Dùng Diphenhydramine bao lâu thì hết buồn ngủ?
Tác dụng buồn ngủ kéo dài 4–6 giờ. Tránh lái xe trong thời gian này.
Q4: Có dùng Diphenhydramine trị mụn được không?
Không. Kem bôi Diphenhydramine chỉ dùng giảm ngứa do côn trùng đốt hoặc dị ứng da.
Diphenhydramine là thuốc hiệu quả để giảm nhanh triệu chứng dị ứng và hỗ trợ mất ngủ ngắn hạn. Tuy nhiên, người dùng cần thận trọng với tác dụng phụ an thần và tuân thủ liều lượng để tránh rủi ro. Luôn tham vấn bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt ở trẻ em, người cao tuổi và phụ nữ mang thai.
Có thể bạn quan tâm: Diphenhydramine, thuốc kháng histamine, liều dùng Diphenhydramine, tác dụng phụ Diphenhydramine, so sánh Diphenhydramine và Loratadine.
