Dưới đây là thông tin về Hạnh Nhân (杏仁) – một vị thuốc Đông y phổ biến, thường dùng để trị ho, hen suyễn và nhuận tràng:

1. Tên khoa học và đặc điểm:

– Tên khoa học: *Prunus armeniaca* (hạt của cây mơ).

– Tên khác: Khổ hạnh nhân (hạt đắng), Cam hạnh nhân (hạt ngọt), Apricot Kernel (y học phương Tây).

– Đặc điểm: Hạt dẹt, hình bầu dục, vỏ màu nâu nhạt. Khổ hạnh nhân (vị đắng) thường dùng làm thuốc, Cam hạnh nhân (vị ngọt) chủ yếu dùng trong ẩm thực.

2. Công dụng chính trong y học cổ truyền:

1. Chỉ khái, bình suyễn:

– Điều trị ho khan, ho có đờm, hen suyễn, viêm phế quản.

– Thường kết hợp với Ma Hoàng, Cam thảo trong bài thuốc Ma Hoàng Thang.

2. Nhuận tràng, thông tiện:

– Hỗ trợ táo bón do tràng táo (ruột khô), đặc biệt ở người già.

3. Dưỡng da:

– Dầu hạnh nhân được dùng ngoài để dưỡng ẩm, giảm khô nứt da.

4. Giảm đau nhẹ:

– Ức chế thần kinh gây đau, hỗ trợ đau dây thần kinh.

3. Cách dùng phổ biến:

– Sắc thuốc: 3–9g hạnh nhân khô sắc với nước, bỏ vỏ và đầu nhọn (vì chứa độc tố).

– Tán bột: Trộn với mật ong hoặc nước ấm uống.

– Dầu hạnh nhân: Thoa trực tiếp lên da hoặc tóc.

– Chế biến món ăn: Cam hạnh nhân dùng làm bánh, chè, sữa hạt.

4. Lưu ý khi sử dụng:

– Độc tính:

– Khổ hạnh nhân chứa amygdalin, khi vào cơ thể chuyển hóa thành cyanide (gây độc). Liều an toàn: ≤ 10g/ngày.

– Triệu chứng ngộ độc: Chóng mặt, buồn nôn, khó thở, co giật.

– Chống chỉ định:

– Phụ nữ mang thai (nguy cơ sảy thai).

– Người tỳ vị hư hàn (tiêu chảy, lạnh bụng).

– Tương tác thuốc:

– Tránh dùng chung với thuốc ức chế thần kinh trung ương.

5. Phân biệt:

– Hạnh Nhân Đông y (*Prunus armeniaca*) vs. Hạnh Nhân Tây (Almond) (*Prunus dulcis*):

– Hạnh Nhân Tây: Hạt to, vị béo, giàu dinh dưỡng, không chứa amygdalin, dùng làm thực phẩm.

– Hạnh Nhân Đông y: Hạt nhỏ, vị đắng, chứa amygdalin, chủ yếu dùng làm thuốc.
– Khổ hạnh nhân (đắng) vs. Cam hạnh nhân (ngọt):

– Cam hạnh nhân ít độc hơn, thường dùng trong ăn uống.

6. Nghiên cứu hiện đại:

– Hoạt chất amygdalin (Vitamin B17):

– Gây tranh cãi trong điều trị ung thư (*chưa được chứng minh*, nguy cơ ngộ độc cao).

– Liều nhỏ có tác dụng giảm ho, kháng viêm.

– Dầu hạnh nhân:

– Giàu vitamin E, axit béo không no, giúp dưỡng da, tóc và giảm cholesterol.

– Nghiên cứu trên động vật ghi nhận khả năng chống oxy hóa và bảo vệ tế bào gan.

Khuyến cáo:

– Không tự ý dùng Khổ hạnh nhân – chỉ sử dụng dưới sự hướng dạo của thầy thuốc.

– Nếu dùng Cam hạnh nhân làm thực phẩm, chọn hạt đã qua chế biến (luộc, rang) để giảm độc tố.

– Mua từ nhà thuốc uy tín, tránh hàng giả pha trộn hạt độc hại! 🌰