Hộp 1 tuýp 15g
Hộp 1 lọ 10ml và một đầu phun
Hộp 1 vỉ x 25 viên
Hộp 1 tuýp 15g
Hộp 10 vỉ x 10 viên
Hộp 3 vỉ x 10 viênHydrocortisone: Công Dụng, Liều Dùng Và Lưu Ý Khi Sử Dụng Thuốc Corticosteroid Hiệu Quả
Hydrocortisone là glucocorticoid tổng hợp được dùng phổ biến để điều trị viêm da, dị ứng và suy thượng thận. Bài viết tổng hợp cơ chế, ứng dụng lâm sàng, tác dụng phụ và hướng dẫn sử dụng an toàn.
Hydrocortisone là gì?
Cơ chế hoạt động
Công dụng điều trị
Các dạng bào chế và tên biệt dược
Liều dùng khuyến cáo
Tác dụng phụ thường gặp
Chống chỉ định và thận trọng
Tương tác thuốc nguy hiểm
Nghiên cứu mới về Hydrocortisone
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Hydrocortisone (C₂₁H₃₀O₅) là glucocorticoid tổng hợp có cấu trúc tương tự cortisol tự nhiên do tuyến thượng thận tiết ra. Đây là một trong những corticosteroid được sử dụng rộng rãi nhất nhờ tác dụng chống viêm, ức chế miễn dịch và chống dị ứng. Thuốc được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực: da liễu, nội tiết, hô hấp và cấp cứu.
Phân loại:
Tác dụng tại chỗ: Kem bôi, thuốc mỡ, dung dịch xịt.
Tác dụng toàn thân: Viên uống, tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp.
Hydrocortisone phát huy hiệu quả thông qua 3 cơ chế chính:
Ức chế tổng hợp chất gây viêm:
Ngăn chặn phospholipase A2 → Giảm sản xuất prostaglandin và leukotriene.
Ức chế cytokine (IL-1, IL-6, TNF-α).
Ổn định màng tế bào mast: Giảm giải phóng histamine, ngăn ngừa phản ứng dị ứng.
Điều hòa chuyển hóa:
Tăng đường huyết bằng cách kích thích tạo glucose từ gan.
Giữ natri và nước, thải kali qua thận.
Thời gian tác dụng:
Tại chỗ: Hiệu quả sau 1–2 giờ, kéo dài 8–12 giờ.
Toàn thân: Đạt đỉnh sau 1–2 giờ (uống) hoặc 4–8 giờ (tiêm).
Viêm da cơ địa, chàm: Kem bôi 0.5–2.5% giảm ngứa, đỏ da.
Vảy nến: Kết hợp với acid salicylic để tăng thẩm thấu.
Côn trùng đốt: Giảm sưng tấy nhanh.
Suy thượng thận cấp và mãn: Liều thay thế cortisol (20–30 mg/ngày).
Sốc phản vệ: Tiêm tĩnh mạch 100–200 mg để chống suy tuyến thượng thận.
Viêm khớp dạng thấp: Tiêm nội khớp giảm đau.
Bệnh phổi tắc nghẽn (COPD): Dùng phối hợp với thuốc giãn phế quản.
| Dạng bào chế | Tên biệt dược | Nồng độ/Hàm lượng |
|---|---|---|
| Kem bôi ngoài da | Cortisol, Hydrocort | 0.5%, 1%, 2.5% |
| Thuốc mỡ | Dermacort, Locoid Lipocream | 1% |
| Viên uống | Cortef, Hydrocortone | 5 mg, 10 mg, 20 mg |
| Dung dịch tiêm | Solu-Cortef | 100 mg/ống |
| Xịt mũi/họng | Colifoam | 10% |
Người lớn và trẻ >12 tuổi: Thoa 1–2 lần/ngày, tối đa 2 tuần.
Trẻ em 2–12 tuổi: Dùng nồng độ ≤1%, thời gian ≤7 ngày.
Suy thượng thận:
Duy trì: 20–30 mg/ngày (chia 2–3 lần).
Cấp tính: Tiêm tĩnh mạch 100 mg mỗi 8 giờ.
Viêm khớp: Tiêm nội khớp 5–25 mg tùy vị trí.
Lưu ý:
Không bôi thuốc lên vùng da tổn thương hở hoặc nhiễm trùng.
Giảm liều từ từ khi ngừng thuốc để tránh suy thượng thận cấp.
| Tác dụng phụ | Tỷ lệ | Cách xử trí |
|---|---|---|
| Tại chỗ | ||
| – Teo da, giãn mạch | 10–15% | Ngừng thuốc, dùng kem dưỡng ẩm. |
| – Mụn trứng cá steroid | 5–10% | Chuyển sang thuốc không chứa steroid. |
| Toàn thân | ||
| – Tăng đường huyết | 10–20% | Theo dõi đường huyết, điều chỉnh chế độ ăn. |
| – Loãng xương | 5–15% | Bổ sung canxi, vitamin D. |
| – Ức chế miễn dịch | 5–10% | Tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. |
Chống chỉ định:
Nhiễm nấm, virus, lao da.
Dị ứng với thành phần thuốc.
Trẻ sơ sinh (đặc biệt khi bôi vùng bỉm).
Thận trọng:
Phụ nữ mang thai (chỉ dùng khi lợi ích > nguy cơ).
Bệnh nhân tiểu đường, tăng huyết áp.
Thuốc chống đông (Warfarin): Tăng nguy cơ xuất huyết.
Thuốc lợi tiểu (Furosemide): Hạ kali máu nghiêm trọng.
Vắc xin sống (sởi, thủy đậu): Giảm hiệu quả miễn dịch.
COVID-19: Nghiên cứu năm 2022 (WHO) khuyến cáo Hydrocortisone liều thấp giảm 31% tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân suy hô hấp.
Sinh non: Dùng Hydrocortisone thay Dexamethasone để giảm nguy cơ loạn sản phế quản phổi.
Công nghệ bào chế: Phát triển kem Hydrocortisone tác dụng kéo dài 24h với ít tác dụng phụ.
Q1: Hydrocortisone có gây nghiện da không?
→ Có! Dùng kéo dài (>4 tuần) gây phụ thuộc, teo da. Chỉ dùng theo đơn bác sĩ.
Q2: Bôi Hydrocortisone lên mặt được không?
→ Được, nhưng tránh vùng mắt và chỉ dùng nồng độ ≤1% tối đa 5–7 ngày.
Q3: Có dùng Hydrocortisone cho trẻ sơ sinh không?
→ Không! Trẻ dưới 2 tuổi chỉ dùng khi có chỉ định và giám sát y tế.
Hydrocortisone là thuốc “đa năng” trong điều trị viêm và dị ứng, nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu lạm dụng. Để đảm bảo an toàn, người dùng cần tuân thủ đúng liều lượng, thời gian điều trị và tái khám định kỳ. Luôn tham vấn bác sĩ trước khi kết hợp Hydrocortisone với thuốc khác hoặc khi xuất hiện dấu hiệu bất thường!
Có thể bạn quan tâm: Hydrocortisone, thuốc corticosteroid, công dụng Hydrocortisone, tác dụng phụ, cách dùng Hydrocortisone, kem bôi Hydrocortisone, điều trị viêm da.
