Ivermectin: Công Dụng, Liều Dùng Và Những Tranh Cãi Trong Điều Trị COVID-19
Ivermectin là thuốc chống ký sinh trùng được WHO công nhận, nhưng gần đây gây tranh cãi về hiệu quả với COVID-19. Tìm hiểu công dụng, liều dùng, tác dụng phụ và khuyến cáo từ chuyên gia.
Ivermectin là gì?
Cơ chế hoạt động
Công dụng đã được chứng minh
Liều dùng khuyến cáo
Tác dụng phụ và lưu ý an toàn
Ivermectin và COVID-19: Sự thật từ nghiên cứu
Khuyến cáo của WHO và FDA
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Kết luận
Ivermectin là một loại thuốc chống ký sinh trùng thuộc nhóm avermectin, được phát hiện vào năm 1975 và trở thành thuốc thiết yếu của WHO từ năm 1987. Ban đầu, nó được sử dụng để điều trị các bệnh do giun sán, ve, rận gây ra ở người và động vật. Ivermectin hoạt động bằng cách gây tê liệt hệ thần kinh của ký sinh trùng, dẫn đến tử vong của chúng.
Dạng bào chế:
Viên uống: 3 mg, 6 mg.
Thuốc bôi: Điều trị ghẻ, chấy rận.
Dạng tiêm (dùng trong thú y).
Ivermectin tác động lên kênh chloride phụ thuộc glutamate (GluCl) ở ký sinh trùng:
Gắn vào thụ thể GluCl: Tăng dòng ion chloride vào tế bào thần kinh.
Gây tê liệt và tử vong: Ký sinh trùng mất khả năng vận động và chết.
Không ảnh hưởng đến tế bào người: Do cấu trúc thụ thể khác biệt.
Giun chỉ Onchocerca volvulus: Nguyên nhân gây mù lòa (bệnh giun chỉ sông).
Bệnh giun đũa (Strongyloidiasis): Nhiễm giun đường ruột.
Ghẻ và chấy rận: Thuốc bôi tại chỗ.
Sốt rét (nghiên cứu tiền lâm sàng): Ức chế ký sinh trùng sốt rét.
Điều trị ve, bọ chét: Ở gia súc, chó, mèo.
Phòng ngừa giun tim: Ở chó.
| Bệnh | Liều lượng | Thời gian điều trị |
|---|---|---|
| Giun chỉ sông | 150–200 mcg/kg × 1 liều duy nhất | Lặp lại sau 6–12 tháng |
| Strongyloidiasis | 200 mcg/kg × 1 liều duy nhất | Theo dõi sau 3 tháng |
| Ghẻ | Thuốc bôi 1% × 2 lần (cách 7 ngày) | 2 tuần |
Lưu ý:
Không tự ý dùng liều cao: Liều thú y có thể gây ngộ độc ở người.
Uống khi đói: Tăng hấp thu thuốc.
Nhẹ: Chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy (10–15%).
Hiếm gặp: Phát ban, sưng mặt (dị ứng).
Ngộ độc (khi dùng liều cao): Hạ huyết áp, co giật, hôn mê.
Phụ nữ mang thai: Chỉ dùng khi lợi ích > nguy cơ.
Bệnh nhân suy gan/thận: Điều chỉnh liều.
Ivermectin ức chế SARS-CoV-2 trong phòng thí nghiệm ở nồng độ cao (gấp 50–100 lần liều điều trị thông thường).
Nghiên cứu nhỏ (2020): Một số kết quả sơ bộ cho thấy giảm tải lượng virus, nhưng thiếu nhóm đối chứng.
Tổng quan của WHO (2021): Không đủ bằng chứng để khuyến cáo dùng Ivermectin cho COVID-19.
NIH (2023): Ivermectin không cải thiện tỷ lệ tử vong hoặc thời gian hồi phục.
Thông tin sai lệch trên mạng xã hội.
Thiếu nghiên cứu quy mô lớn, chất lượng cao.
WHO: Chỉ sử dụng Ivermectin trong các thử nghiệm lâm sàng có kiểm soát.
FDA: Cảnh báo không dùng Ivermectin thú y cho người, nguy cơ ngộ độc cao.
Bộ Y Tế Việt Nam: Không khuyến cáo Ivermectin để điều trị COVID-19.
Q1: Ivermectin có chữa được COVID-19 không?
→ Hiện chưa có bằng chứng khoa học đủ mạnh. WHO và FDA khuyến cáo không tự ý dùng.
Q2: Dùng Ivermectin thú y có an toàn không?
→ Không! Liều lượng và độ tinh khiết không đảm bảo, dễ gây ngộ độc.
Q3: Ivermectin có tác dụng phụ lâu dài không?
→ Chưa ghi nhận tác dụng phụ nghiêm trọng khi dùng đúng liều điều trị ký sinh trùng.
Q4: Có thể mua Ivermectin không cần đơn?
→ Tại nhiều nước, Ivermectin là thuốc kê đơn. Tự ý mua dễ dẫn đến lạm dụng.
Ivermectin là thuốc quan trọng trong điều trị ký sinh trùng, nhưng việc sử dụng cho COVID-19 vẫn cần nghiên cứu thêm. Người dùng cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, tránh nghe theo thông tin chưa kiểm chứng. Sức khỏe cộng đồng phụ thuộc vào sự thận trọng và dựa trên bằng chứng khoa học.
Có thể bạn quan tâm: Ivermectin, công dụng Ivermectin, Ivermectin và COVID-19, tác dụng phụ Ivermectin, liều dùng Ivermectin, WHO, FDA, thuốc chống ký sinh trùng.
Lưu ý:
Bài viết mang tính tham khảo, không thay thế chẩn đoán hoặc điều trị y tế.
Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.
