Loperamide: Công Dụng, Liều Dùng và Những Lưu Ý Quan Trọng
Tổng Hợp Thông Tin Chi Tiết Về Loperamide – Thuốc Điều Trị Tiêu Chảy Cấp và Mạn Tính
Loperamide là một thuốc chống tiêu chảy thuộc nhóm opioid, được sử dụng rộng rãi để kiểm soát các triệu chứng tiêu chảy cấp và mạn tính. Với khả năng làm giảm nhu động ruột và tăng hấp thu nước, Loperamide giúp ngăn ngừa mất nước và cải thiện chất lượng cuộc sống cho hàng triệu bệnh nhân. Bài viết này cung cấp thông tin toàn diện về cơ chế tác động, liều dùng, tác dụng phụ, và các lưu ý quan trọng khi sử dụng Loperamide.
Loperamide (C₂₉H₃₃ClN₂O₂) là thuốc tổng hợp thuộc nhóm opioid, được FDA phê duyệt từ năm 1976. Khác với các opioid khác, Loperamide không gây tác động lên hệ thần kinh trung ương khi dùng đúng liều, mà tập trung ức chế nhu động ruột.
Dạng bào chế:
Viên nén: 2mg.
Viên nang: 2mg.
Dung dịch uống: 1mg/5ml.
Đặc điểm nổi bật:
Tác dụng nhanh (trong 1–3 giờ), hiệu quả kéo dài 4–6 giờ.
Không gây nghiện khi dùng đúng liều điều trị.
Được WHO liệt kê trong danh sách thuốc thiết yếu.
Loperamide kiểm soát tiêu chảy thông qua 3 cơ chế chính:
Ức chế thụ thể μ-opioid tại ruột: Giảm co bóp cơ trơn thành ruột → làm chậm nhu động ruột.
Tăng trương lực cơ thắt hậu môn: Giảm tần suất đại tiện.
Tăng hấp thu nước và điện giải: Nhờ kéo dài thời gian lưu trữ phân trong ruột.
Khác biệt với các thuốc chống tiêu chảy khác:
Không ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương như codeine.
Ít gây táo bón nặng so với diphenoxylate.
Loperamide được chỉ định cho các trường hợp:
Tiêu chảy cấp không do nhiễm khuẩn: Tiêu chảy do ngộ độc thực phẩm, hội chứng ruột kích thích (IBS).
Tiêu chảy mạn tính: Tiêu chảy do HIV, sau phẫu thuật cắt dạ dày.
Dự phòng tiêu chảy khi du lịch (kết hợp với kháng sinh nếu cần).
Chống chỉ định:
Tiêu chảy do vi khuẩn (Salmonella, Shigella) hoặc ký sinh trùng.
Viêm đại tràng màng giả, loét đại tràng.
Trẻ em <2 tuổi.
Liều khởi đầu: 4mg (2 viên 2mg), sau mỗi lần đi tiêu lỏng uống thêm 2mg.
Liều tối đa: 16mg/ngày.
2–5 tuổi: 1mg × 3 lần/ngày (dạng dung dịch).
6–8 tuổi: 2mg × 2 lần/ngày.
9–12 tuổi: 2mg × 3 lần/ngày.
Lưu ý:
Uống sau mỗi lần đi tiêu lỏng, không dùng quá 2 ngày nếu không có chỉ định.
Ngừng thuốc ngay nếu xuất hiện máu trong phân hoặc sốt.
Tác dụng phụ thường gặp (5–10%):
Táo bón, đầy hơi.
Buồn nôn, chóng mặt.
Khô miệng.
Tác dụng phụ nghiêm trọng (hiếm):
Độc tính tim mạch: Rối loạn nhịp tim (xoắn đỉnh) khi dùng quá liều (>16mg/ngày).
Liệt ruột: Tắc nghẽn đường ruột do giảm nhu động quá mức.
Phản ứng dị ứng: Phát ban, khó thở.
Cảnh báo của FDA (2023):
Không dùng Loperamide để điều trị đau hoặc gây nghiện.
Giới hạn liều mua không kê đơn tại Mỹ: ≤72mg (36 viên)/gói.
Loperamide có thể tương tác với các thuốc sau:
Ức chế CYP3A4 (Ketoconazole, Erythromycin): Tăng nồng độ Loperamide trong máu → nguy cơ độc tính.
Thuốc giảm đau opioid (Codeine, Morphine): Tăng tác dụng ức chế hô hấp.
Chất gây mê: Tăng nguy cơ loạn nhịp tim.
Thuốc | Nhóm | Ưu điểm | Nhược điểm |
---|---|---|---|
Loperamide | Opioid | Tác dụng nhanh, không gây nghiện ở liều thấp | Nguy cơ độc tim khi quá liều |
Diphenoxylate | Opioid | Hiệu quả với tiêu chảy nặng | Gây táo bón, nghiện nếu lạm dụng |
Racecadotril | Enkephalinase ức chế | An toàn cho trẻ em | Giá thành cao |
Loperamide liều cao trong ung thư: Thử nghiệm dùng Loperamide liều 18–24mg/ngày để kiểm soát tiêu chảy do hóa trị (kết quả khả quan, 2023).
Dạng bào chế phóng thích kéo dài: Giảm tần suất uống thuốc, tăng tuân thủ điều trị.
Cảnh báo lạm dụng: WHO kêu gọi kiểm soát chặt việc mua Loperamide không kê đơn do gia tăng trường hợp sử dụng để “thay thế” opioid.
Q: Loperamide có dùng được cho phụ nữ mang thai?
A: Chỉ dùng khi thật cần thiết và có chỉ định bác sĩ. Loperamide thuộc nhóm B (không gây quái thai trên động vật).
Q: Uống Loperamide có cần nhịn ăn?
A: Không. Bạn có thể uống cùng hoặc không cùng thức ăn.
Q: Tiêu chảy do Rotavirus có dùng được không?
A: Không. Loperamide không hiệu quả với tiêu chảy do virus, chỉ dùng cho tiêu chảy không nhiễm trùng.
Loperamide là thuốc hiệu quả và tiện lợi trong kiểm soát tiêu chảy cấp và mạn tính. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng để tránh độc tính tim mạch và tác dụng phụ nghiêm trọng. Luôn kết hợp bù nước và điện giải bằng Oresol khi bị tiêu chảy. Nếu triệu chứng không cải thiện sau 48 giờ, hãy ngừng thuốc và thăm khám bác sĩ ngay.
Lưu ý: Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo. Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định y tế.
Lưu ý:
Loperamide, thuốc trị tiêu chảy, liều dùng Loperamide.
tác dụng phụ Loperamide, Loperamide vs Racecadotril, cách dùng Loperamide.
Tổng hợp chi tiết về Loperamide: Cơ chế trị tiêu chảy, liều dùng chuẩn, cảnh báo độc tính và so sánh với các thuốc khác. Cập nhật khuyến cáo từ FDA 2023.