Oxaliplatin: Thuốc Hóa Trị Điều Trị Ung Thư Đại Trực Tràng Và Những Điều Cần Biết
Oxaliplatin là thuốc hóa trị hàng đầu trong điều trị ung thư đại trực tràng. Tìm hiểu cơ chế tác dụng, liều dùng, tác dụng phụ và lưu ý quan trọng để sử dụng an toàn và hiệu quả!
Tổng Quan Về Oxaliplatin
Cấu Trúc Hóa Học Và Dược Động Học
Cơ Chế Tác Động: Oxaliplatin Tiêu Diệt Tế Bào Ung Thư Như Thế Nào?
Chỉ Định Y Khoa Và Phác Đồ Điều Trị
Liều Dùng Và Cách Sử Dụng
Tác Dụng Phụ Thường Gặp Và Cách Quản Lý
Chống Chỉ Định Và Thận Trọng
Tương Tác Thuốc Nguy Hiểm
Nghiên Cứu Mới Về Oxaliplatin
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Kết Luận
Oxaliplatin là thuốc hóa trị thuộc nhóm platinum, được sử dụng chủ yếu trong điều trị ung thư đại trực tràng giai đoạn tiến triển hoặc di căn. Thuốc được FDA phê duyệt năm 2002 và là thành phần không thể thiếu trong các phác đồ FOLFOX, XELOX.
Phân Loại: Chất ức chế tổng hợp DNA, gây độc tế bào.
Dạng Bào Chế: Dung dịch truyền tĩnh mạch (5mg/ml).
Tên Biệt Dược: Eloxatin, Oxaliplatin Medac.
Oxaliplatin nổi bật nhờ hiệu quả cao và khả năng phối hợp với các thuốc khác (5-FU, Leucovorin) để tăng tỷ lệ đáp ứng.
Công Thức Hóa Học: C₈H₁₄N₂O₄Pt – phức hợp platinum với oxalate và 1,2-diaminocyclohexane (DACH).
Tính Chất Vật Lý: Bột tinh thể màu trắng, tan trong nước.
Dược Động Học:
Hấp Thu: Truyền tĩnh mạch trực tiếp vào máu.
Phân Bố: Liên kết với protein huyết tương (90%), tập trung ở gan, thận.
Chuyển Hóa: Không qua gan, chủ yếu thủy phân trong máu.
Thải Trừ: Qua thận (54%) và phân (2%).
Thời Gian Bán Thải: 14–18 giờ.
Oxaliplatin ức chế tổng hợp DNA thông qua:
Gắn Vào DNA: Tạo liên kết ngang (crosslink) giữa hai mạch DNA, ngăn chặn sao chép và phiên mã.
Gây Đột Biến: Tạo phức hợp platinum-DNA, kích hoạt apoptosis (chết tế bào theo chương trình).
Ức Chế Hệ Thống Sửa Chữa DNA: Tăng độc tính với tế bào ung thư.
Ưu Điểm:
Hiệu quả với tế bào kháng cisplatin.
Tác dụng mạnh trên ung thư đại trực tràng di căn.
Ung Thư Đại Trực Tràng:
Giai đoạn III (bổ trợ sau phẫu thuật).
Giai đoạn IV (di căn, kết hợp 5-FU/Leucovorin).
Ung Thư Dạ Dày, Tụy: Dùng trong phác đồ kết hợp (FOLFOX).
FOLFOX4: Oxaliplatin + 5-FU + Leucovorin.
XELOX: Oxaliplatin + Capecitabine (uống).
Liều Tiêu Chuẩn:
Đơn trị: 85 mg/m² da, truyền tĩnh mạch 2–6 giờ, mỗi 2 tuần.
Kết hợp với 5-FU: 85–130 mg/m² tùy phác đồ.
Chuẩn Bị Truyền:
Pha với glucose 5% hoặc nước cất, tránh dùng dung dịch chứa chloride (gây phân hủy thuốc).
Truyền bằng ống PVC hoặc kim loại trơ.
Lưu Ý:
Dùng thuốc chống nôn trước truyền để giảm buồn nôn.
Tránh tiếp xúc với lạnh (gây co thắt họng, tê cóng).
Độc Thần Kinh Cấp: Tê bì, ngứa ran ở tay/chân khi tiếp xúc lạnh (hết sau vài ngày).
Độc Thần Kinh Mạn: Tê dai dẳng, yếu cơ (cần giảm liều hoặc ngừng thuốc).
Buồn Nôn, Ói Mửa: Dùng thuốc chống nôn thế hệ 5-HT3 (Ondansetron).
Giảm Bạch Cầu, Thiếu Máu: Theo dõi công thức máu định kỳ.
Phản Ứng Dị Ứng: Sốc phản vệ, phát ban (cần ngừng truyền ngay).
Cách Quản Lý:
Độc Thần Kinh: Bổ sung vitamin B6, vật lý trị liệu.
Hạ Bạch Cầu: Dùng G-CSF kích thích tủy xương.
Chống Chỉ Định:
Dị ứng với platinum hoặc thành phần thuốc.
Suy thận nặng (độ thanh thải creatinine <30 ml/phút).
Thận Trọng:
Bệnh nhân đái tháo đường, bệnh thần kinh ngoại biên.
Phụ nữ mang thai (nguy cơ quái thai) và cho con bú.
Thuốc Độc Thận (Aminoglycoside): Tăng nguy cơ suy thận.
Thuốc Ức Chế Tủy Xương (Chloramphenicol): Tăng nguy cơ giảm bạch cầu.
Vaccine Sống: Giảm hiệu quả vaccine do ức chế miễn dịch.
Công Nghệ Nano (2023): Phát triển hạt nano mang Oxaliplatin giúp giảm độc tính và tăng hiệu quả nhắm mục tiêu.
Liệu Pháp Miễn Dịch Kết Hợp: Nghiên cứu giai đoạn III cho thấy Oxaliplatin + Pembrolizumab cải thiện đáp ứng 40% ở ung thư đại tràng di căn.
Q1: Oxaliplatin có gây rụng tóc không?
A: Ít gây rụng tóc hơn các thuốc hóa trị khác (chỉ 10–15% trường hợp).
Q2: Điều trị Oxaliplatin kéo dài bao lâu?
A: Thường 6–8 chu kỳ (mỗi chu kỳ 2 tuần), tùy đáp ứng và độc tính.
Q3: Giá Oxaliplatin bao nhiêu?
A: Khoảng 2–5 triệu VND/lọ 50mg, tùy nhà sản xuất. Bảo hiểm có thể chi trả một phần.
Oxaliplatin là trụ cột trong điều trị ung thư đại trực tràng nhờ hiệu quả cao và khả năng phối hợp linh hoạt. Tuy nhiên, cần theo dõi sát sao độc tính thần kinh và huyết học để điều chỉnh kịp thời. Luôn tham vấn bác sĩ chuyên khoa để có phác đồ tối ưu và an toàn!
Lưu ý: Oxaliplatin, thuốc hóa trị Oxaliplatin, tác dụng phụ Oxaliplatin, điều trị ung thư đại trực tràng, liều dùng Oxaliplatin, giá Oxaliplatin.
