Hộp 1 vỉ x 10 lọ x 2.5ml
Hộp 6 vỉ x 5 tép x 2.5ml
Hộp 1 lọ xịt 200 liều
Hộp 10 ống x 2.5ml
Hộp 6 vỉ x 5 ống x 2.5mlSalbutamol: Công Dụng, Cơ Chế Tác Động và Lưu Ý Khi Sử Dụng
Giải pháp cứu cánh cho bệnh nhân hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Salbutamol (hay Albuterol) là một trong những thuốc giãn phế quản được sử dụng rộng rãi nhất thế giới, đặc biệt trong điều trị hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Với khả năng làm giãn đường thở nhanh chóng, Salbutamol đã cứu sống hàng triệu bệnh nhân khỏi các cơn khó thở cấp tính. Bài viết này cung cấp thông tin toàn diện về cơ chế tác động, lợi ích lâm sàng, cách dùng và những lưu ý quan trọng khi sử dụng Salbutamol.
Nguồn gốc phát triển
Salbutamol thuộc nhóm cường beta-2 adrenergic, được tổng hợp lần đầu vào những năm 1960 bởi hãng dược phẩm Allen & Hanburys (Anh).
Được FDA phê duyệt năm 1982 và trở thành thuốc thiết yếu của WHO.
Tên biệt dược phổ biến: Ventolin, ProAir, Asthalin.
Đặc tính hóa học
Công thức phân tử: C₁₃H₂₁NO₃.
Khối lượng phân tử: 239.31 g/mol.
Tên khoa học: 4-(2-(tert-Butylamino)-1-hydroxyethyl)-2-(hydroxymethyl)phenol.
Tính chất: Dạng bột trắng, tan trong nước và ethanol.
Dạng bào chế
Khí dung (dạng xịt/hít): Phổ biến nhất, tác dụng nhanh trong 5 phút.
Viên nén/uống: Ít dùng do tác dụng chậm hơn.
Dung dịch tiêm: Dùng trong cấp cứu suy hô hấp nặng.
Salbutamol hoạt động bằng cách kích thích thụ thể beta-2 adrenergic trên cơ trơn phế quản:
Giãn cơ trơn phế quản: Giảm co thắt, mở rộng đường thở.
Ức chế giải phóng chất trung gian gây viêm: Histamine, leukotrienes.
Tăng thanh thải dịch nhầy: Kích thích hoạt động lông chuyển phế quản.
Ưu điểm vượt trội
Tác dụng nhanh: Hiệu quả sau 5–15 phút khi dùng dạng hít.
Chọn lọc beta-2: Ít ảnh hưởng đến tim (beta-1) so với các thuốc cũ như Epinephrine.
Cắt cơn hen cấp: Giảm khò khè, khó thở, co kéo cơ hô hấp.
Phòng ngừa co thắt phế quản do gắng sức: Dùng trước khi tập thể dục 15–30 phút.
Giảm tần suất đợt cấp, cải thiện chức năng phổi (FEV1 tăng 15–20%).
Điều trị phản vệ (phối hợp với Epinephrine).
Giảm tăng kali máu cấp do ức chế vận chuyển kali vào tế bào.
Ức chế cơn co tử cung (dùng theo chỉ định chuyên khoa).
Chỉ định chính
Hen suyễn cấp và mạn tính.
COPD, viêm phế quản co thắt.
Phòng ngừa co thắt phế quản do dị ứng hoặc gắng sức.
Liều lượng khuyến cáo
Dạng hít:
Người lớn và trẻ em >12 tuổi: 1–2 nhát/lần, tối đa 8 nhát/24 giờ.
Trẻ em 4–11 tuổi: 1 nhát/lần, tối đa 4 nhát/24 giờ.
Dạng uống: 2–4 mg x 3–4 lần/ngày (ít phổ biến).
Phối hợp thuốc
Corticoid dạng hít (Fluticasone, Budesonide): Kiểm soát viêm mạn tính.
Kháng leukotriene (Montelukast): Giảm tần suất cơn hen.
Kháng cholinergic (Ipratropium): Tăng hiệu quả giãn phế quản trong COPD.
Tác dụng không mong muốn
Thường gặp: Run tay (30%), tim đập nhanh (20%), đau đầu (10%).
Hiếm gặp: Hạ kali máu, co thắt phế quản nghịch lý (paradoxical bronchospasm).
Đối tượng cần thận trọng
Bệnh tim mạch: Suy tim, rối loạn nhịp tim.
Phụ nữ mang thai: Cân nhắc lợi ích/nguy cơ (nhóm B theo FDA).
Đái tháo đường: Salbutamol có thể tăng đường huyết.
Tương tác thuốc
Thuốc chẹn beta (Propranolol): Làm giảm hiệu quả Salbutamol.
Digoxin: Tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim.
Lợi tiểu: Tăng nguy cơ hạ kali máu.
Khuyến cáo
Không lạm dụng quá 8 nhát xịt/ngày để tránh nhờn thuốc.
Rửa miệng sau khi hít để ngừa nhiễm nấm Candida.
Salbutamol dạng khí dung liều cao: Thử nghiệm trên bệnh nhân COPD nặng cho thấy cải thiện FEV1 gấp đôi so với liều tiêu chuẩn.
Kết hợp với Formoterol: Tạo phác đồ vừa cắt cơn vừa duy trì (theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Hô hấp Châu Âu).
Ứng dụng trong COVID-19: Giảm tổn thương phổi do cytokine storm (đang thử nghiệm giai đoạn II).
Salbutamol là “vũ khí” không thể thiếu trong điều trị các bệnh lý hô hấp, nhờ tác dụng nhanh và tính an toàn cao. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân thủ đúng liều lượng và phối hợp với thuốc kiểm soát viêm để tránh biến chứng. Các nghiên cứu trong tương lai sẽ tiếp tục mở rộng vai trò của Salbutamol trong y học.
Lưu ý: Salbutamol, Ventolin, thuốc giãn phế quản, điều trị hen suyễn, cơ chế Salbutamol, tác dụng phụ Salbutamol, liều dùng Salbutamol, Salbutamol và COPD.
Lưu ý: Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo. Vui lòng hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc.
