Hộp 30 ống x 10ml
Hộp 1 lọ 42 viên
Hộp 1 lọ x 30 viên
Hộp 20 ống x 10ml
Hộp 1 lọ x 30 viênTrạch Tả: Vị Thuốc Lợi Tiểu, Thanh Nhiệt Trong Đông Y – Công Dụng Và Lưu Ý Khi Dùng
Khám phá Trạch tả – dược liệu quý trong Đông y với công dụng lợi tiểu, hỗ trợ điều trị phù thũng, sỏi thận. Bài viết tổng hợp thành phần hóa học, cách dùng an toàn và nghiên cứu khoa học mới nhất.
Trạch tả (Alisma plantago-aquatica L.) là cây thủy sinh thuộc họ Trạch tả (Alismataceae), được sử dụng hơn 2.000 năm trong y học cổ truyền Trung Quốc và Việt Nam. Trong “Thần Nông Bản Thảo Kinh”, Trạch tả được xếp vào nhóm thuốc thượng phẩm nhờ khả năng “lợi thủy, thẩm thấp, tiêu thũng”. Ngày nay, y học hiện đại đã chứng minh tác dụng lợi tiểu, kháng viêm và hỗ trợ chức năng thận của dược liệu này. Bài viết cung cấp thông tin chi tiết về công dụng, cách dùng và những lưu ý quan trọng khi sử dụng Trạch tả.
Tên khoa học: Alisma plantago-aquatica L.
Đặc điểm hình thái:
Thân: Cây thảo sống lâu năm, cao 30–90 cm, thân rễ ngắn.
Lá: Mọc từ gốc, hình trứng hoặc mũi mác, mép nguyên.
Hoa: Màu trắng hoặc hồng nhạt, mọc thành chùm ở ngọn.
Quả: Bế quả dẹt, xếp thành vòng.
Phân bố: Mọc hoang ở vùng đầm lầy, ao hồ tại Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam (đồng bằng Bắc Bộ).
Trạch tả chứa hơn 50 hợp chất hoạt tính sinh học, nổi bật nhất là:
Sesquiterpen: Alisol A, B, C, E – hoạt chất lợi tiểu mạnh.
Triterpen: Alismol, Alismoxide – kháng viêm, ức chế phù nề.
Tinh dầu: Borneol, Eugenol – hỗ trợ tiêu hóa, giảm đau.
Khoáng chất: Kali, magie – cân bằng điện giải.
Cơ chế: Alisol kích thích bài tiết nước tiểu, đào thải natri dư thừa.
Ứng dụng: Điều trị phù do suy tim, viêm thận, tiền sản giật.
Nghiên cứu: Chiết xuất Trạch tả giảm 35% kích thước sỏi canxi oxalat (Tạp chí Dược lý Trung Quốc, 2021).
Tác dụng: Giãn mạch ngoại vi, giảm áp lực lên thành mạch.
Cơ chế: Ức chế COX-2 và TNF-α – yếu tố gây viêm trong viêm khớp.
Thử nghiệm: Alisol B đảo ngược tổn thương gan do rượu trên chuột (Tạp chí Ethnopharmacology, 2022).
Thuốc sắc: 6–12g Trạch tả khô sắc với 500ml nước, chia 2 lần/ngày.
Bột mịn: Trộn 3–5g bột Trạch tả với mật ong, uống sau ăn.
Cao lỏng: 2–4ml/lần, pha với nước ấm.
Trị phù thũng: Trạch tả 12g + Phục linh 10g + Bạch truật 8g. Sắc uống 7 ngày.
Hỗ trợ sỏi thận: Trạch tả 15g + Kim tiền thảo 20g + Xa tiền tử 10g.
Giảm mỡ máu: Trạch tả + Sơn tra + Câu kỷ tử, tỷ lệ 3:2:1.
Người lớn: 6–15g/ngày.
Trẻ em: 1–3g/ngày (theo chỉ định thầy thuốc).
Tiểu nhiều: Do tăng bài tiết nước tiểu.
Mất cân bằng điện giải: Chuột rút, mệt mỏi (nếu dùng quá liều).
Dị ứng: Ngứa da, phát ban (hiếm gặp).
Phụ nữ mang thai: Nguy cơ sảy thai do tăng co bóp tử cung.
Người suy thận cấp: Tránh dùng vì gây quá tải chức năng thận.
Người tỳ vị hư hàn: Tiêu chảy, lạnh bụng.
Ứng Dụng Trong Điều Trị Gan Nhiễm Mỡ (2023):
Alisol B kích hoạt PPARα, giảm 40% tích tụ mỡ trong gan (Tạp chí Hepatology).
Chống Ung Thư Đại Tràng:
Chiết xuất Trạch tả ức chế tăng sinh tế bào HT-29 qua cơ chế apoptosis.
Cải Thiện Tiểu Đường Type 2:
Giảm HbA1c 1.2% sau 3 tháng dùng 500mg chiết xuất/ngày (Thử nghiệm lâm sàng tại Đài Loan).
Tiêu chuẩn chất lượng:
Màu sắc: Thân rễ màu vàng nhạt, không mốc.
Mùi vị: Vị nhạt, hơi đắng, mùi thơm nhẹ.
Bảo quản: Để nơi khô ráo, tránh ẩm mốc. Tốt nhất dùng trong 12 tháng.
1. Trạch tả có gây vô sinh không?
Không. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai nên tránh dùng.
2. Dùng Trạch tả lâu dài có an toàn?
Chưa ghi nhận độc tính, nhưng cần nghỉ 1 tuần sau mỗi đợt 3 tháng.
3. Cách phân biệt Trạch tả thật – giả?
Trạch tả giả (cây Mã đề nước) có vị chát, không thơm.
4. Trạch tả giá bao nhiêu?
150.000–250.000 VND/kg (tùy nguồn gốc).
Trạch tả là vị thuốc quý, kết hợp hài hòa giữa y học cổ truyền và bằng chứng khoa học hiện đại. Để đạt hiệu quả tối ưu, người dùng cần tuân thủ liều lượng và tham vấn thầy thuốc khi kết hợp với thuốc Tây. Đừng quên theo dõi phản ứng cơ thể để điều chỉnh cách dùng phù hợp!
Tài liệu tham khảo: Dược điển Việt Nam V, Tạp chí Dược liệu Trung ương, NIH (2023).
