Xem thêm

Levosulpirid, hoạt chất chính trong Evaldez-25, là đồng phân tả truyền của sulpirid và thuộc nhóm benzamid. Thuốc có cơ chế tác dụng phức tạp ảnh hưởng đến nhiều hệ thống trong cơ thể:

3.1. Tác động trên hệ thần kinh trung ương

Levosulpirid là một chất đối kháng dopamin, tác động chọn lọc trên thụ thể dopamin D2. Thuốc có khả năng ức chế các thụ thể dopamin tại vùng limbic, giúp kiểm soát các triệu chứng tâm thần dương tính như ảo giác, hoang tưởng trong bệnh tâm thần phân liệt.

Đặc biệt, ở liều thấp (25mg), Levosulpirid ức chế chọn lọc các thụ thể dopamin D2 presynaptic, dẫn đến tăng giải phóng dopamin và có tác dụng chống trầm cảm. Ở liều cao hơn, thuốc ức chế cả thụ thể dopamin D2 postsynaptic, tạo nên tác dụng chống loạn thần.

3.2. Tác động trên hệ tiêu hóa

Trên đường tiêu hóa, Levosulpirid hoạt động như một chất kích thích nhu động dạ dày và ruột thông qua việc ức chế thụ thể dopamin D2 tại đường tiêu hóa. Điều này giúp:

• Tăng tốc độ làm rỗng dạ dày
• Thúc đẩy nhu động ruột
• Làm giảm các triệu chứng khó tiêu như đầy bụng, khó chịu vùng thượng vị
• Giảm tình trạng buồn nôn và nôn

3.3. Tác động trên nội tiết

Levosulpirid, thông qua việc ức chế thụ thể dopamin D2, làm giảm tác dụng ức chế của dopamin lên việc tiết prolactin. Điều này dẫn đến tăng nồng độ prolactin trong máu, có thể gây ra các tác dụng không mong muốn như tăng tiết sữa, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ.

Cơ chế tác dụng này là nguyên nhân của một số tác dụng phụ liên quan đến hệ thống nội tiết mà người dùng thuốc có thể gặp phải.

4. Dược Động Học Của Evaldez-25

4.1. Hấp thu

Sau khi uống, Levosulpirid được hấp thu chậm qua đường tiêu hóa. Sinh khả dụng đường uống của thuốc tương đối thấp, khoảng 30%, và có sự khác biệt đáng kể giữa các cá thể. Thức ăn có ảnh hưởng đến sự hấp thu của thuốc, vì vậy nên uống thuốc sau bữa ăn để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt được khoảng 3-6 giờ sau khi uống một liều Evaldez-25.

4.2. Phân bố

Levosulpirid thể hiện các đặc tính dược động học tuyến tính trong khoảng liều từ 25 đến 100 mg theo đường uống. Thuốc phân bố rộng rãi trong các mô và dịch cơ thể, nhưng khả năng thâm nhập vào hệ thần kinh trung ương tương đối hạn chế do tính chất ưa nước của nó.

Tỷ lệ gắn kết với protein huyết tương thấp, khoảng 40%, làm giảm nguy cơ tương tác thuốc liên quan đến sự thay thế gắn kết protein.

4.3. Chuyển hóa

Levosulpirid chủ yếu được bài tiết dưới dạng không thay đổi, với chỉ một phần nhỏ được chuyển hóa ở gan. Do đó, suy gan không ảnh hưởng nhiều đến dược động học của thuốc, nhưng suy thận có thể làm tăng nồng độ thuốc trong máu.

4.4. Thải trừ

Thuốc được thải trừ chủ yếu qua thận (khoảng 70-90% liều dùng), với một phần nhỏ được thải trừ qua mật. Thời gian bán thải của Levosulpirid khoảng 7-14 giờ, cho phép dùng thuốc với tần suất 2-3 lần mỗi ngày.

Ở bệnh nhân suy thận, thời gian bán thải của thuốc có thể kéo dài đáng kể, đòi hỏi phải điều chỉnh liều phù hợp.

5. Chỉ Định Của Evaldez-25

Evaldez-25 được chỉ định trong các trường hợp sau:

5.1. Rối loạn tiêu hóa chức năng

• Làm giảm các triệu chứng khó tiêu chức năng
• Chướng bụng, đầy hơi
• Khó chịu vùng thượng vị
• Ợ nóng, ợ hơi
• Buồn nôn, nôn
• Hỗ trợ điều trị trong trào ngược dạ dày – thực quản
• Hội chứng ruột kích thích (IBS)

5.2. Rối loạn tâm thần

• Điều trị tâm thần phân liệt cấp và mạn tính
• Hỗ trợ điều trị trầm cảm
• Rối loạn lo âu kèm theo các triệu chứng tâm thần

Với liều 25mg, Evaldez thường được sử dụng cho các trường hợp rối loạn tiêu hóa chức năng và các trường hợp tâm thần phân liệt nhẹ hoặc như liều khởi đầu trong điều trị.

6. Liều Dùng Và Cách Dùng Evaldez-25

6.1. Liều dùng cho người lớn

6.1.1. Điều trị rối loạn tiêu hóa chức năng

• Liều thông thường: 25mg (1 viên Evaldez-25) x 3 lần/ngày, uống sau bữa ăn
• Thời gian điều trị: Thường từ 2-4 tuần, tùy theo đáp ứng của bệnh nhân

6.1.2. Điều trị tâm thần phân liệt

• Liều khởi đầu: 25mg (1 viên) x 3 lần/ngày
• Liều duy trì: 200-300mg/ngày, chia 3 lần (tương đương 8-12 viên Evaldez-25 mỗi ngày)
• Điều chỉnh liều: Tăng liều dần dần theo đáp ứng lâm sàng và khả năng dung nạp của bệnh nhân

6.2. Liều dùng cho các đối tượng đặc biệt

6.2.1. Người cao tuổi

• Nên bắt đầu với liều thấp hơn: 25mg x 1-2 lần/ngày
• Tăng liều từ từ dựa trên đáp ứng và khả năng dung nạp

6.2.2. Bệnh nhân suy thận

• Độ thanh thải creatinin 30-60 ml/phút: Giảm liều 30-50%
• Độ thanh thải creatinin < 30 ml/phút: Giảm liều 50-70%

6.2.3. Bệnh nhân suy gan

• Suy gan nhẹ đến trung bình: Không cần điều chỉnh liều
• Suy gan nặng: Giảm liều 30-50%

6.2.4. Trẻ em và thanh thiếu niên

• Trẻ em dưới 14 tuổi: Không có chỉ định
• Trẻ em trên 14 tuổi: Giảm liều so với người lớn, thường bắt đầu với 25mg/ngày và tăng dần theo đáp ứng lâm sàng

6.3. Cách dùng

• Thuốc được dùng đường uống
• Nên uống sau bữa ăn để tăng sinh khả dụng và giảm kích ứng dạ dày
• Uống thuốc đều đặn vào cùng một thời điểm mỗi ngày để duy trì nồng độ thuốc ổn định trong máu
• Không nên ngừng thuốc đột ngột, đặc biệt trong điều trị tâm thần phân liệt, mà nên giảm liều dần dần

7. Tác Dụng Phụ Của Evaldez-25

Như mọi loại thuốc khác, Evaldez-25 có thể gây ra một số tác dụng phụ. Hầu hết các tác dụng phụ thường nhẹ và thoáng qua, đặc biệt ở liều thấp 25mg.

7.1. Tác dụng phụ thường gặp (1-10%)

7.1.1. Hệ thần kinh

• Buồn ngủ hoặc mất ngủ
• Chóng mặt, đau đầu
• Lo lắng, kích động

7.1.2. Hệ nội tiết

• Tăng prolactin máu
• Tăng tiết sữa (ở cả nam và nữ)
• Rối loạn kinh nguyệt hoặc vô kinh ở phụ nữ
• Giảm ham muốn tình dục

7.1.3. Hệ tiêu hóa

• Khô miệng
• Táo bón
• Buồn nôn nhẹ

7.2. Tác dụng phụ ít gặp (0,1-1%)

7.2.1. Hệ tim mạch

• Hạ huyết áp tư thế đứng
• Chậm nhịp tim

7.2.2. Hệ thần kinh

• Hội chứng ngoại tháp (đặc biệt ở liều cao)
• Vẹo cổ
• Cơn quay mắt
• Ngồi không yên

7.2.3. Rối loạn chuyển hóa

• Tăng cân
• Rối loạn dung nạp glucose

7.3. Tác dụng phụ hiếm gặp (< 0,1%)

• Loạn nhịp tim, xoắn đỉnh
• Phản ứng dị ứng
• Hội chứng ác tính do thuốc an thần kinh (sốt cao, cứng cơ, rối loạn ý thức)
• Động kinh

Ở liều điều trị 25mg, hầu hết các tác dụng phụ nghiêm trọng như hội chứng ngoại tháp và rối loạn tim mạch thường không xuất hiện hoặc rất hiếm gặp. Tuy nhiên, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ, đặc biệt khi bắt đầu điều trị hoặc khi tăng liều.

8. Chống Chỉ Định Của Evaldez-25

Evaldez-25 được chống chỉ định trong các trường hợp sau:

8.1. Chống chỉ định tuyệt đối

• Quá mẫn với Levosulpirid hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc
• U tuyến yên tiết prolactin (prolactinoma)
• Ung thư vú phụ thuộc prolactin
• U tế bào ưa crom (pheochromocytoma)
• Bệnh nhân có tiền sử động kinh
• Bệnh nhân đang dùng levodopa (do tác dụng đối kháng)

8.2. Chống chỉ định tương đối (thận trọng khi sử dụng)

• Bệnh nhân có tiền sử loạn nhịp tim, đặc biệt là kéo dài khoảng QT
• Bệnh nhân có rối loạn chức năng thận nặng
• Phụ nữ mang thai và cho con bú
• Trẻ em dưới 14 tuổi
• Bệnh nhân lớn tuổi, đặc biệt là những người có suy giảm nhận thức
• Bệnh nhân mắc bệnh Parkinson

9. Thận Trọng Khi Sử Dụng Evaldez-25

9.1. Đối với bệnh nhân có vấn đề về tim mạch

Levosulpirid có thể làm kéo dài khoảng QT trên điện tâm đồ, đặc biệt ở những liều cao. Cần thận trọng khi sử dụng cho bệnh nhân:

• Có tiền sử bệnh tim mạch
• Có yếu tố nguy cơ kéo dài khoảng QT
• Đang dùng đồng thời các thuốc khác có khả năng kéo dài khoảng QT

9.2. Đối với bệnh nhân có vấn đề về thận

Do Levosulpirid chủ yếu được thải trừ qua thận, cần giảm liều ở bệnh nhân suy thận để tránh tích lũy thuốc và tăng nguy cơ tác dụng phụ.

9.3. Đối với bệnh nhân cao tuổi

Bệnh nhân cao tuổi thường nhạy cảm hơn với tác dụng của Levosulpirid, đặc biệt là các tác dụng ngoại tháp và an thần. Nên bắt đầu với liều thấp và tăng dần.

9.4. Đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản

Do Levosulpirid làm tăng prolactin, có thể gây rối loạn kinh nguyệt và vô sinh tạm thời. Cần cân nhắc lợi ích/nguy cơ khi sử dụng thuốc cho phụ nữ đang có kế hoạch mang thai.

9.5. Trong quá trình điều trị dài hạn

Cần theo dõi định kỳ các chỉ số sau:

• Chức năng gan, thận
• Công thức máu
• Nồng độ prolactin
• Điện tâm đồ (nếu có chỉ định)

10. Tương Tác Thuốc Với Evaldez-25

10.1. Tương tác làm tăng tác dụng/độc tính

10.1.1. Các thuốc ức chế thần kinh trung ương

• Rượu, thuốc an thần, thuốc ngủ: Tăng tác dụng ức chế thần kinh trung ương
• Thuốc giảm đau opioid: Tăng nguy cơ ức chế hô hấp

10.1.2. Các thuốc có tác dụng trên hệ dopaminergic

• Lithi: Làm tăng khả năng gây rối loạn ngoại tháp của Levosulpirid
• Các thuốc chống loạn thần khác: Tăng nguy cơ hội chứng ngoại tháp và ác tính do thuốc an thần kinh

10.1.3. Các thuốc kéo dài khoảng QT

• Thuốc chống loạn nhịp nhóm IA và III
• Một số kháng sinh (như fluoroquinolon, macrolid)
• Thuốc chống nấm nhóm azol
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng

10.2. Tương tác làm giảm tác dụng

10.2.1. Sucralfat và thuốc kháng acid

• Các thuốc kháng acid chứa nhôm – magie hydroxyd: Làm giảm hấp thu của Levosulpirid
• Nên uống Evaldez-25 sau khi uống các thuốc này ít nhất 2 giờ

10.2.2. Thuốc đối giao cảm

• Atropin, methylscopolamine: Đối kháng với tác dụng của Levosulpirid trên nhu động đường tiêu hóa

10.3. Tương tác đối kháng

10.3.1. Levodopa và thuốc chủ vận dopamin

• Levosulpirid đối kháng với tác dụng của levodopa và các thuốc chủ vận dopamin khác
• Chống chỉ định phối hợp với levodopa

11. Sử Dụng Evaldez-25 Trong Một Số Trường Hợp Đặc Biệt

11.1. Phụ nữ mang thai

Chưa có đủ dữ liệu về an toàn của Levosulpirid trong thai kỳ. Theo nguyên tắc thận trọng, không nên sử dụng Evaldez-25 trong thai kỳ, đặc biệt là 3 tháng đầu, trừ khi lợi ích vượt trội so với nguy cơ tiềm tàng cho thai nhi.

Nếu cần thiết phải sử dụng trong thai kỳ, nên dùng liều thấp nhất có hiệu quả và trong thời gian ngắn nhất có thể. Cần theo dõi chặt chẽ cả mẹ và thai nhi.

11.2. Phụ nữ cho con bú

Levosulpirid được bài tiết vào sữa mẹ và có thể gây tác dụng không mong muốn cho trẻ sơ sinh. Không nên sử dụng Evaldez-25 trong thời gian cho con bú. Nếu cần thiết phải điều trị, nên tạm ngừng cho con bú.

11.3. Người cao tuổi

Người cao tuổi thường nhạy cảm hơn với tác dụng của Levosulpirid. Nên bắt đầu với liều thấp (thường là 25mg/ngày) và tăng dần theo đáp ứng lâm sàng. Cần theo dõi các tác dụng không mong muốn, đặc biệt là tác dụng an thần, hạ huyết áp tư thế và các triệu chứng ngoại tháp.

11.4. Trẻ em và thanh thiếu niên

Evaldez-25 không được chỉ định cho trẻ em dưới 14 tuổi do thiếu dữ liệu về an toàn và hiệu quả. Đối với thanh thiếu niên từ 14-18 tuổi, cần giảm liều so với người lớn và theo dõi chặt chẽ các tác dụng không mong muốn.

12. Quá Liều Và Xử Trí

12.1. Triệu chứng quá liều

• Ức chế thần kinh trung ương: Buồn ngủ, mất ý thức
• Triệu chứng ngoại tháp: Co cứng cơ, run, cử động bất thường
• Rối loạn tim mạch: Hạ huyết áp, loạn nhịp tim, kéo dài khoảng QT
• Triệu chứng kháng cholinergic: Khô miệng, mờ mắt, bí tiểu, táo bón

12.2. Xử trí quá liều

• Không có thuốc giải độc đặc hiệu cho Levosulpirid
• Điều trị hỗ trợ và triệu chứng:
  • Rửa dạ dày nếu mới uống thuốc
  • Than hoạt tính để giảm hấp thu thuốc
  • Theo dõi và duy trì chức năng hô hấp, tuần hoàn
  • Theo dõi điện tâm đồ liên tục nếu có rối loạn nhịp tim
  • Điều trị triệu chứng ngoại tháp bằng thuốc kháng cholinergic nếu cần
  • Không sử dụng epinephrine (adrenaline) trong trường hợp hạ huyết áp do có thể gây hạ huyết áp nghịch lý

13. Bảo Quản Và Hạn Dùng Của Evaldez-25

13.1. Điều kiện bảo quản

• Bảo quản ở nhiệt độ dưới 30°C, tránh ánh sáng trực tiếp
• Nơi khô ráo, tránh ẩm
• Để xa tầm tay trẻ em

13.2. Hạn dùng

• Thường có hạn sử dụng 36 tháng kể từ ngày sản xuất
• Không sử dụng thuốc quá hạn dùng ghi trên bao bì
• Không sử dụng nếu thấy thuốc có dấu hiệu hư hỏng (đổi màu, vỡ, mốc…)

14. Ưu Điểm Của Evaldez-25 So Với Các Thuốc Tương Tự

14.1. So với Sulpirid

Levosulpirid là đồng phân tả truyền của Sulpirid, có một số ưu điểm sau:

• Liều dùng thấp hơn (chỉ bằng khoảng 50% liều Sulpirid)
• Ít tác dụng phụ ngoại tháp hơn ở liều tương đương
• Hiệu quả trên rối loạn tiêu hóa chức năng tốt hơn

14.2. So với Metoclopramide

• Ít gây tác dụng phụ ngoại tháp hơn Metoclopramide
• Thời gian bán thải dài hơn, cho phép dùng thuốc ít lần hơn
• Có thêm tác dụng trên rối loạn tâm thần, phù hợp cho bệnh nhân có rối loạn tiêu hóa kèm lo âu, trầm cảm

14.3. So với các thuốc chống loạn thần thế hệ mới

• Ít tác động đến chuyển hóa glucose và lipid
• Ít gây tăng cân hơn
• Có tác dụng tích cực trên triệu chứng âm tính của tâm thần phân liệt
• Có tác dụng bổ sung trên đường tiêu hóa

15. Câu Hỏi Thường Gặp Về Evaldez-25

15.1. Evaldez-25 có thể dùng dài hạn không?

Tùy thuộc vào bệnh lý đang điều trị. Đối với các rối loạn tiêu hóa chức năng, thường dùng trong 2-4 tuần và đánh giá lại. Đối với tâm thần phân liệt, có thể cần điều trị dài hạn, nhưng cần được bác sĩ theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả và phát hiện tác dụng phụ.

15.2. Tôi có thể uống Evaldez-25 cùng với các thuốc khác không?

Cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các thuốc đang sử dụng để tránh tương tác thuốc. Đặc biệt lưu ý các tương tác đã nêu trong mục 10.

15.3. Nếu tôi quên uống một liều Evaldez-25 thì sao?

Nếu gần đến thời điểm uống liều tiếp theo, hãy bỏ qua liều đã quên và tiếp tục lịch uống thuốc bình thường. Không uống liều gấp đôi để bù cho liều đã quên.

15.4. Evaldez-25 có gây nghiện không?