XƠ GAN: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH
Dược sĩ Nguyễn Thanh Loan
2 Tháng hai, 2024
Bệnh xơ gan là bệnh lý nghiêm trọng đang ngày càng phổ biến hiện nay. Xơ gan nếu được phát hiện sớm có thể hồi phục nếu được điều trị đúng, tuy nhiên ở giai đoạn nặng của bệnh, xơ gan thường không thể hồi phục. Việc chẩn đoán và điều trị sớm là mấu chốt để hạn chế những tổn thương này và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh. Hãy cùng nhà thuốc Bạch Mai tìm hiểu bệnh lý Xơ Gan qua bài viết dưới đây nhé !
Tên gọi khác: Cirrhosis.Bệnh xơ gan là bệnh mạn tính của gan, tế bào gan bị thoái hóa và hoại tử được thay thế bởi các tế bào gan tân sinh và các dải mô xơ, sẹo, các hạt bất thường. Tổn thương xơ hóa tiếp tục nhiều năm, tổn thương không hồi phục, cuối cùng toàn bộ nhu mô gan bị xơ hóa lan tỏa.
Xơ gan là hậu quả của rất nhiều tổn thương gan do nhiều căn nguyên như tổn thương gan do rượu, viêm gan virus B mạn tính, viêm gan virus C mạn tính,..
Xơ gan được chia làm 2 loại:
Xơ gan còn bù: đây là giai đoạn đầu của xơ gan có thể kéo dài vài tháng đến vài năm cho đến khi bệnh đã phát triển mạnh ở giai đoạn sau, ở giai đoạn này gan đã bắt đầu hình thành các nốt sẹo nhưng vẫn hoạt động tốt chưa thấy biểu hiện cụ thể.
Xơ gan mất bù: là giai đoạn cuối của xơ gan (xơ gan cổ trướng). Chức năng cũng như cấu trúc của gan không còn nguyên vẹn mà hư hại nặng nề. Giai đoạn này có biểu hiện và triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể tiến triển thành ung thư gan.
Nguyên nhân mắc bệnh xơ gan
Bất cứ điều gì làm tổn thương gan đều có thể dẫn đến xơ gan. Trong đó, hai nguyên nhân phổ biến nhất viêm gan virus và lạm dụng rượu kéo dài.
Viêm gan virus: chiếm tỷ lệ cao nhất về nguyên nhân gây xơ gan tại Việt Nam. Đặc biệt, viêm gan B và viêm gan C có thể tiến triển thành xơ gan và ung thư gan.
Do lạm dụng rượu: Ban đầu, rượu có thể gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ, sau đó là viêm gan mạn tính và cuối cùng là xơ gan.
Nhiễm mỡ : mỡ tích tụ nhiều trong gan tạo thành mô sẹo làm gan bị xơ hóa.
Xơ gan do nhiễm độc: một số loại hóa chất và thuốc có thể dẫn đến tình trạng xơ gan
Xơ gan do ký sinh trùng: Amíp, ký sinh trùng sốt rét và sán lá gan là những loại ký sinh trùng thường gặp nhất gây nên các tổn thương tế bào gan và dẫn đến xơ gan
Một số các tình trạng di truyền: Bệnh Wilson, thiếu alpha-1 antitrypsin, hemochromatosis, hội chứng Alagille, các bệnh về dự trữ glycogen… có thể gây xơ gan
Xơ gan do ứ mật: viêm tắc đường mật, ứ đọng mật làm ảnh hưởng đến gan gây xơ gan.
Xơ gan do ứ đọng máu kéo dài: Bệnh suy tim, viêm tắc tĩnh mạch trên gan
Các đối tượng có nguy cơ cao bị xơ gan
Bất cứ ai cũng đều có thể bị xơ gan. Tuy nhiên, các đối tượng sau có khả năng mắc bệnh cao hơn:
Nghiện rượu
Bị viêm gan siêu vi
Mắc bệnh tiểu đường
Béo phì
Tiêm chích ma túy, sử dụng chung bơm kim tiêm
Có tiền sử mắc các bệnh về gan
Quan hệ tình dục không an toàn.
Triệu chứng bệnh xơ gan
Xem thêm
Các triệu chứng của xơ gan phụ thuộc vào giai đoạn bệnh:
*Giai đoạn đầu (xơ gan còn bù): giai đoạn này triệu chứng xơ gan không rõ rệt, triệu chứng thường gặp :
Đau hạ sườn phải.
Ăn uống không ngon miệng, cảm thấy bụng hơi trướng so với bình thường, cảm thấy đầy hơi như ăn không tiêu.
Có triệu chứng của rối loạn tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu,…
Người mệt mỏi không muốn làm gì.
Ngứa một triệu chứng thường gặp, chủ yếu là chân, tay.
Một số trường hợp người bệnh vẫn sinh hoạt bình thường mà không có triệu chứng cụ thể nào.
*Giai đoạn muộn (Xơ gan mất bù): hay còn gọi là xơ gan cổ trướng, lúc này chức năng của gan đã suy yếu và bắt đầu cảm thấy các triệu chứng rõ ràng như:
Mệt mỏi, sụt cân, uể oải, da khô, thiếu máu, quáng gà, bệnh nhân có thể sốt nhẹ do gan bị hoại tử,…
Tình trạng bụng bị trướng to gọi là cổ trướng.
Đau vùng gan, đau dữ dội hơn giai đoạn đầu vì các mô sẹo đã phát triển to làm gan bị kéo căng.
Phù là triệu chứng nổi bật khi chỉ bắt đầu phù ở chân dưới sau đó từ từ trở nên phù toàn thân.
Vàng da đôi khi kèm theo ngứa nhất là tình trạng xơ gan do ứ mật, vàng mắt.
Xuất hiện tình trạng chảy máu dưới da và niêm mạc như chảy máu chân răng, chảy máu cam,…
Biến chứng của xơ gan
Các biến chứng của xơ gan bao gồm: tăng áp lực tĩnh mạch cửa, xuất huyết tiêu hóa, cổ chứng và phù, nhiễm trùng dịch cổ trướng, nhiễm trùng cơ quan bộ phận khác, sốc nhiễm khuẩn, hội chứng não gan, hội chứng gan thận, hội chứng gan phổi, ung thư biểu mô tế bào gan,… hậu quả cuối cùng là tử vong.
Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Mỗi người có một cơ địa khác nhau, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương án điều trị thích hợp. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.
Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán xơ gan
Để chẩn đoán bệnh xơ gan, đầu tiên bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh cũng như các loại thuốc (kê đơn và không kê đơn), chất bổ sung hoặc sản phẩm thảo dược mà người bệnh đang sử dụng.
Xét nghiệm cận lâm sàng:
Công thức máu
Xét nghiệm đông máu:tỉ lệ prothrombin, chỉ số APTT kéo dài, Fibrinogen
Xét nghiệm sinh hóa: khi chức năng gan bị suy giảm thấy nồng độ albumin giảm, tỉ lệ A/G giảm, men AST, ALT, GGT tăng, bilirubin tăng thậm chí tắc mật mức độ nặng, NH3 thường tăng, rối loạn chuyển hóa đường, rối loạn điện giải đồ,..
Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh và thăm dò chức năng:
Siêu âm ổ bụng
Cắt lớp vi tính ổ bụng hoặc cộng hưởng tử ổ bụng
Phương pháp điều trị bệnh xơ gan
Mục tiêu của điều trị là làm chậm sự tiến triển của mô sẹo trong gan, kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa hoặc điều trị các biến chứng của bệnh.
Điều trị nguyên nhân gây xơ gan
Sử dụng thuốc để kiểm soát viêm gan siêu vi: Thuốc điều trị viêm gan B hoặc C có thể hạn chế tổn thương tế bào gan do các tình trạng này gây ra.
Cai rượu: Người bị xơ gan tuyệt đối không được sử dụng rượu,cần phải cai rượu.
Giảm cân: Những người bị xơ gan do viêm gan nhiễm mỡ không do rượu cần giảm cân và kiểm soát lượng đường trong máu.
Sử dụng thuốc kiểm soát các nguyên nhân và triệu chứng khác của xơ gan: Một số loại xơ gan, chẳng hạn như xơ gan ứ mật nguyên phát, đáp ứng tốt với thuốc điều trị. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể cho người bệnh sử dụng một số loại thuốc để làm giảm triệu chứng xơ gan.
Điều trị biến chứng của xơ gan
Kiểm soát chất lỏng dư thừa trong cơ thể bằng cách ăn ít natri, sử dụng thuốc ngăn ngừa tích tụ dịch và nếu nặng có thể dẫn lưu dịch hoặc phẫu thuật.
Tăng huyết áp: sử dụng thuốc chống tăng huyết áp để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng, giảm áp lực cho gan.
Nhiễm trùng: sử dụng kháng sinh để điều trị các bệnh nhiễm trùng.
Giảm nguy cơ ung thư gan: cần xét nghiệm, thăm khám định kì để phát hiện sớm dấu hiệu của ung thư gan.
Phẫu thuật ghép gan
Phòng ngừa bệnh xơ gan
Hạn chế sử dụng rượu,Bỏ hút thuốc lá
Có chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung rau, củ, trái cây, thực phẩm giàu protein và ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế chất béo và cắt giảm lượng muối trong chế độ ăn uống. Ăn chín, uống sôi, đặc biệt không ăn sống các loại hải sản có vỏ vì chúng có thể chứa vi khuẩn và ký sinh trùng gây nhiều bệnh lý nguy hiểm.
Duy trì cân nặng hợp lý
Luyện tập thể dục đều đặn
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Điều trị các bệnh viên gan cấp và mạn tính.
Tránh các hành vi nguy cơ cao làm lây nhiễm viêm gan B hoặc C, chẳng hạn như tiêm chích ma túy hoặc quan hệ tình dục không an toàn.
Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan Avà B (đặc biệt là viêm gan B)
Tiêm phòng cúm hàng năm. Cân nhắc về việc tiêm phòng viêm phổi
Hãy chăm sóc gan của bạn đúng cách để ngăn ngừa các bệnh lí liên quan đến gan . Nếu thấy bổ ích, hãy chia sẻ bài viết cho người thân và gia đình của bạn nhé !
