Bệnh Celiac: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả
Dược sĩ Nguyễn Thanh Loan
22 Tháng sáu, 2024
Bệnh tiêu chảy phân mỡ là tình trạng phản ứng miễn dịch quá mức với gluten trong thức ăn. Nếu không được điều trị kịp thời, đến giai đoạn muộn bệnh sẽ gây nhiều biến chứng nặng nề như ung thư ruột, loãng xương,…Để biết thêm về bệnh Celiac, hãy tìm hiểu thông qua bài viết này nhé!
Gluten là một loại protein trong lúa mì, lúa mạch… giúp tạo nên tính đàn hồi đặc trưng của bột (dẻo và sánh), có trong hầu hết các loại bánh mì, bánh quy, bánh ngọt hay đồ ăn nhẹ và được sử dụng như một chất làm đặc trong súp, bánh kẹo, chế biến các loại thịt và hải sản, nước thịt, nước tương, chè,….
Bệnh Celiac(Tiêu chảy phân mỡ còn được gọi với cái tên khác là bệnh ruột nhạy cảm gluten). Đây là một trạng thái đặc biệt khi bạn đi ngoài ra phân có lớp dầu mỡ phía trên. Hiện tượng này phát sinh do sự phản ứng miễn dịch quá mức đối với protein gluten có trong thực phẩm.
Bệnh gây ra sự phá hủy niêm mạc ruột non, giảm hoặc ngăn chặn sự hấp thụ một số chất dinh dưỡng thiết yếu khác.Bệnh có liên quan chặt chẽ đến yếu tố gia đình, nếu có người thân mắc bệnh Celiac thì có khoảng 10% thành viên khác trong gia đình cùng mắc bệnh.
Nguyên nhân gây bệnh Celiac
Mắc các bệnh nhiễm trùng đường ruột ở giai đoạn đầu đời cũng được chứng minh làm tăng nguy cơ mắc bệnh Celiac và các rối loạn tiêu hóa khác.
Không dung nạp lactose: Do ruột không thể phân hủy lactose trong khi đang bị tổn thương dẫn tới các triệu chứng như đầy bụng, khó chịu đặc biệt với những thực phẩm từ sữa động vật Nếu bạn cảm thấy không dung nạp lactose thì nên đi khám vì khi loại lactose ra khỏi chế độ ăn sẽ ảnh hưởng đến việc hấp thu canxi.
Viêm tụy: chức năng tụy bị suy giảm làm khả năng tiết men để tiêu hóa chất béo và tinh bột, đường của tụy bị ảnh hưởng, dẫn đến thực phẩm chất béo và tinh bột, đường không được phân hủy hết.
Rối loạn hệ lợi khuẩn đường ruột cũng là một yếu tố nguy cơ làm xuất hiện bệnh Celiac do giảm khả năng chuyển hóa và hấp thu gluten.
Các bệnh lý tự miễn khác cũng làm tăng khả năng mắc Celiac như:
Đái tháo đường tuýp 1: liên quan đến các tế bào sản xuất insulin tại tụy bị hệ thống miễn dịch phá hủy.
Bệnh viêm tuyến giáp Hashimoto.
Bệnh Addison: bệnh tự miễn ở tuyến thượng thận.
Viêm khớp dạng thấp, xơ cứng bì, lupus ban đỏ hệ thống.
Hội chứng ruột kích thích.
Hội chứng bẩm sinh liên quan đến nhiễm sắc thể như Down hoặc Turner.
Triệu chứng của bệnh Celiac
Xem thêm
Các triệu chứng bệnh tiêu chảy phân mỡ có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng và dễ dàng nhận biết qua một số biểu hiện như:
Đi ngoài ra phân lỏng, có mùi hôi khó chịu và có một lớp váng mỡ xuất hiện trên mặt nước.
Đối với trẻ nhỏ, các triệu chứng của tiêu chảy mỡ xảy ra rất sớm, xuất hiện lần đầu ngay sau khi cho trẻ ăn dặm bằng bột (ngũ cốc), thường là khoảng từ 3 – 4 tháng tuổi. Trẻ thường có biểu hiện đầy bụng, tiêu chảy, mệt mỏi, buồn nôn và loét miệng.
Đầy hơi, khó tiêu.
Đau bụng hoặc nôn, buồn nôn.
Tiêu chảy hoặc táo bón.
Mệt mỏi, ăn uống kém dẫn đến gầy sút cân.
Ngoài ra, một số triệu chứng có thể nhầm lẫn với các biểu hiện của hội chứng ruột kích thích hoặc không dung nạp lúa mì trong khi các triệu chứng khác lại được cho là do stress hoặc quá trình lão hóa.
Loét miệng, đau nhức các khớp, suy giảm chức năng gan và lá lách.
Phát ban: xuất hiện các nốt ban đỏ, phồng rộp và ngứa rát trên da.
Thường xuất hiện cảm giác tê bì, kiến bò ở lòng bàn tay, bàn chân. Một số ít người bệnh có thể bị rối loạn thăng bằng hoặc suy giảm về nhận thức.
Biến chứng của bệnh Celiac
Tiêu chảy mỡ sẽ gây những biến chứng nguy hiểm cho người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, đến giai đoạn muộn có thể gây ung thư ruột, vô sinh hoặc biến chứng thai nghén. Ở trẻ em, bệnh có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng trưởng của trẻ.
Suy yếu xương: việc hấp thu vitamin D3, canxi và phospho giảm sẽ khiến mật độ xương giảm, xương suy yếu gây còi xương hoặc gãy xương.
Vô sinh và sảy thai: bệnh Celiac gây ra rối loạn kinh nguyệt, dậy thì muộn ở cả trẻ nam và nữ dẫn đến vô sinh. Ngoài ra, thiếu dinh dưỡng cũng làm tăng nguy cơ sảy thai ở phụ nữ mắc bệnh Celiac.
Không dung nạp Lactose: nhiều người bệnh Celiac còn kèm theo biểu hiện không dung nạp lactose trong sữa bò.
Bệnh Celiac mức độ nhẹ có thể tự điều trị tại nhà thông qua việc tránh các thực phẩm chứa gluten.
Tuy nhiên, khi có các triệu chứng sau, người bệnh cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được điều trị kịp thời:
Đau bụng kéo dài, không thuyên giảm trên 1 tuần.
Xuất hiện các triệu chứng về thần kinh như tê bì hoặc rối loạn cảm xúc.
Phát hiện bất thường về phân như phân nâu, mùi hôi hoặc phân nhầy lẫn máu.
Người xanh xao, mệt mỏi, suy dinh dưỡng hoặc trẻ em chậm phát triển thể chất.
Chẩn đoán bệnh Celiac
Một số xét nghiệm
Xét nghiệm máu: giúp tìm các kháng kháng thể tự miễn, có bổ thể của hệ miễn dịch, đánh giá tình trạng thiếu máu, chức năng gan và thận.
Sinh thiết ruột non: thường thông qua nội soi đường ruột để lấy được mảnh sinh thiết ruột, nó giúp ích cho việc chẩn đoán xác định bệnh.
Sinh thiết da: với các trường hợp có viêm da dạng herpes có thể sinh thiết da để chẩn đoán bệnh.
Điều trị bệnh Celiac
Tiêu chảy phân mỡ là căn bệnh có thể điều trị dứt điểm đơn giản và sẽ không gây nguy hiểm cho người bệnh nếu được chữa trị sớm và đúng cách.
Bổ sung nguồn dinh dưỡng thiếu hụt như tinh bột trong lúa gạo, ngô, khoai, ăn nhiều thực phẩm chứa sắt, thực phẩm giàu canxi để tránh bị suy dinh dưỡng, loãng xương.
Điều trị viêm da dạng herpes bằng thuốc đặc trị dapsone – thuốc kháng sinh thường được phối hợp từ clofazimine và rifampicin.
Sử dụng corticoid để ngăn chặn phản ứng tự miễn của cơ thể.
Biện pháp phòng tránh bệnh Celiac
Hạn chế ăn thực phẩm chứa gluten như lúa mì, lúa mạch và lúa non. Thay vào đó, bạn có thể sử dụng các thực phẩm không chứa gluten như gạo, ngô, khoai tây, các loại hạt và nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng khác.
Bổ sung đầy đủ nước cho cơ thể
Bổ sung các vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E và K
Tăng cường tiêu thụ vitamin B12, axit folic, sắt, magie và canx
Nếu bạn nghi ngờ mình có thể mắc bệnh tiêu chảy phân mỡ, thì hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm dưỡng chất và xác định chính xác tình trạng sức khỏe của mình.
Tập yoga, thiền, tập thể dục và các phương pháp thư giãn khác.
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu hơn về bệnh Celiac, nguyên nhân cũng như các điều trị và dự phòng bệnh. Hãy chia sẻ bài viết cho người thân và bạn bè xung quanh của bạn nhé!
