Sắt là một vi chất quan trọng, tham gia vào nhiều quá trình phát triển của cơ thể.Thiếu máu do thiếu sắt xảy ra khá phổ biến ở nhiều lứa tuổi, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người bệnh. Bổ sung sắt cho người thiếu máu là biện pháp hữu ích giúp cải thiện bệnh. Vậy Cách tăng hấp thụ sắt từ thực phẩm?Hãy cùng Nhà thuốc Bạch Mai tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Sắt là gì? Tác dụng của sắt đối với cơ thể

Sắt là nguyên tố thiết yếu trong nhiều quá trình trao đổi chất khác nhau ở người,góp phần chủ yếu vào việc hình thành các tế bào hồng cầu. Sắt được coi là thành phần không thể thiếu trong việc hình thành nên hemoglobin – cung cấp oxy cho tất cả tế bào trong cơ thể.Cơ thể chúng ta vừa hấp thụ sắt lại vừa tiêu hao để đảm bảo sự tuần hoàn. Sau khi sắt được hấp thụ, khối protein hemoglobin được xây dựng. Đây là protein có vai trò mang oxy đi khắp cơ thể thường xuất hiện ở các tế bào hồng cầu. Với người trong độ tuổi trưởng thành nên hấp thụ sắt từ 8 đến 12 mg. Trong khi đó phụ nữ mang thai cần bổ sung lên đến 27mg để đảm bảo thai nhi phát triển khỏe mạnh.

Trong chế độ ăn, sắt được chia thành 2 loại:

  • Sắt heme: là sắt có trong thịt động vật, chủ yếu là thịt đỏ. Đây là sắt dễ hấp thu trong cơ thể.
  • Sắt không phải heme: hầu hết sắt trong chế độ ăn đều ở dạng này. Nó có ở trong cả động vật và thực vật.

Tầm quan trọng của sắt đối với người bệnh thiếu máu

Sắt là một trong các khoáng chất quan trọng mà cơ thể cần để hoạt động bình thường. Cơ thể cần khoáng chất sắt để sản xuất hemoglobin, myoglobin. Hemoglobin là loại protein có trong những tế bào hồng cầu, giúp máu vận chuyển oxy từ phổi đi đến tất cả các cơ quan, mô trong cơ thể. Myoglobin là loại protein giúp cung cấp oxy cho những tế bào trong cơ. Nếu không có đủ sắt, cơ thể không thể tạo ra đủ hemoglobin, myoglobin, có thể dẫn đến chứng thiếu máu do thiếu sắt 

Một số đối tượng cần tăng khả năng hấp thụ sắt

Thiếu sắt là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng thiếu máu. Bệnh lý này có thể ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình sinh trưởng và phát triển. Vì vậy, một số đối tượng dưới đây cần tăng hấp thu sắt như:

  • Trẻ em.
  • Thanh thiếu niên.
  • Phụ nữ trong thời kỳ mang thai.
  • Người ăn thuần chay

Cách tăng hấp thụ sắt từ thực phẩm

Xem thêm

Không phải lúc nào thực phẩm cũng cung cấp cho cơ thể cùng một lượng sắt giống nhau. Tuy nhiên nếu được cung cấp sắt trong thực phẩm thì khả năng hấp thụ sẽ tăng cường hơn không bổ sung.

Thực phẩm giàu vitamin C

Vitamin C được chứng minh là có tác dụng tăng cường hấp thu sắt. Chất này giữ sắt không phải heme và lưu trữ ở dạng mà cơ thể dễ dàng hấp thu.Những nguồn vitamin C tự nhiên như cam, ớt chuông, dâu tây hay kiwi có thể hỗ trợ quá trình này, giúp cơ thể hấp thu sắt hiệu quả hơn và ngăn ngừa tình trạng thiếu máu.

Thực phẩm chứa vitamin A và beta caroten

Ngoài vitamin C, vitamin A và beta caroten cũng giúp tăng hấp thụ sắt từ thực phẩm. Vai trò của vitamin A là giúp duy trì thị lực khỏe mạnh, góp phần tăng sự phát triển cho xương và hệ thống miễn dịch. Beta caroten là một loại sắc tố màu đỏ cam biểu hiện ra bên ngoài thực phẩm.

Bạn có thể lựa chọn cà rốt, khoai lang, rau bina, cải xoăn, bí, ớt đỏ, dưa đỏ, cam, mơ và đào… để giúp tăng hấp thụ sắt từ thực phẩm. 

Các loại thịt cá, gia cầm

Thịt cá và các loại gia cầm có thể hỗ trợ cơ thể hấp thụ sắt tốt hơn từ cả nguồn thực vật và động vật. Theo nghiên cứu dinh dưỡng, thịt bò , gà hay cá sử dụng trong các bữa ăn có sử dụng ngũ cốc tăng hấp thụ sắt lên gấp 2 – 3 lần

Một số thực phẩm có thể cản trở sự hấp thu sắt 

  • Thực phẩm giàu canxi

Canxi có vai trò quan trọng đối với cơ thể để đảm bảo sức khỏe cho xương. Tuy nhiên trong một số nghiên cứu chỉ ra canxi gây cản trở hấp thụ sắt trong thực phẩm. Chuyên gia khuyến khích bạn không nên bổ sung sắt và canxi cùng lúc để tránh đối kháng lẫn nhau. Bạn có thể ăn thực phẩm chứa canxi trước hoặc sau khi bổ sung thực phẩm chứa sắt. Thời gian dãn cách vừa sẽ đem bảo cơ thể hấp thụ được nhiều dinh dưỡng nhất.

Thực phẩm chứa polyphenol

Polyphenol được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm với những hàm lượng khác nhau như rau, trái cây, rau xanh và ngũ cốc. Cà phê và trà là hai thực phẩm có nồng độ polyphenol cao và được chứng minh có tác dụng ức chế sự hấp thu sắt.

Thực phẩm chứa phytate

Phytate còn được biết đến với cái tên acid phytic. Thành phần này được phát hiện trong các loại ngũ cốc và các loại đậu. Chỉ cần một lượng nhỏ acid cũng đủ làm cơ thể hấp thụ sắt kém đi. Theo phân tích khi bạn ăn lúa mì cùng thực phẩm chứa acid này khả năng hấp thụ sắt giảm 18%.

Rủi ro có thể gặp khi bổ sung sắt cho người thiếu máu

Việc bổ sung sắt có thể khiến một số người gặp tác dụng phụ như táo bón khi dùng viên uống bổ sung sắt (ngay cả ở liều bình thường). Uống nhiều nước trong ngày có thể giúp bạn ngăn ngừa tình trạng này xảy ra. Một số tác dụng phụ khác có thể xảy ra khi bổ sung sắt cho người thiếu máu bao gồm:

  • Các vấn đề ở dạ dày:
    • Sắt có thể khiến niêm mạc đường tiêu hóa bị kích ứng. Nó cũng có thể làm thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột bên trong đường tiêu hóa (sự cân bằng của lợi khuẩn và hại khuẩn). Điều này có thể khiến người bệnh gặp một số triệu chứng như giảm sự thèm ăn, đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, phân đen, co thắt dạ dày…
    • Mặc dù hầu hết các thuốc bổ sung sắt mang đến tác dụng tốt hơn nếu người bệnh uống khi bụng đói, thế nhưng điều này có thể khiến những tác dụng phụ diễn tiến nặng hơn vì không có gì bảo vệ niêm mạc đường tiêu hóa khỏi sự kích ứng. Nếu bạn gặp tình trạng này, hãy trao đổi với bác sĩ về cách tối ưu để uống thuốc bổ sung sắt.
  • Các vấn đề về hấp thụ kẽm: Cơ thể cần kẽm để hỗ trợ cho quá trình trao đổi chất, tăng cường hệ miễn dịch. Việc sử dụng viên bổ sung sắt có thể làm giảm lượng kẽm mà cơ thể hấp thụ từ chế độ ăn uống.
  • Nguy cơ quá liều sắt: Dung nạp quá nhiều sắt có thể dẫn đến tình trạng ngộ độc sắt, khiến gan bị tổn thương, thậm chí gây tử vong. Những dấu hiệu đầu tiên của chứng ngộ độc sắt bao gồm: tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng… Quá liều sắt là tác nhân phổ biến khiến trẻ em bị ngộ độc, có thể gây tử vong.

Việc bổ sung những dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể là vô cùng quan trọng.Hãy cân bằng thực phẩm giàu sắt và các chất hỗ trợ hấp thu để bảo vệ sức khỏe tối ưu nhé!

Dược sĩ Nguyễn Thanh LoanKiểm duyệt nội dung - Nhà thuốc Bạch Mai
Điện thoại | Email | Facebook | Youtube | Tiktok | Twitter

Dược sĩ Nguyễn Thanh Loan tốt nghiệp Khoa Dược tại trường Cao đẳng y dược Pasteur. Hiện đang là quản lí nội dung tại Nhà thuốc Bạch Mai.

More Posts