Hộp 1 lọ 1g + 1 ống 10ml
Hộp 1 lọ + 1 ống nước cất pha tiêm 10ml
Hộp 1 lọ + 1 ống nước cất pha tiêm 10 mlKhám phá Ceftriaxone – kháng sinh cephalosporin thế hệ 3: cơ chế, chỉ định, liều dùng và cảnh báo quan trọng. Thông tin chi tiết về tác dụng phụ, tương tác thuốc và ứng dụng lâm sàng.
Ceftriaxone là một kháng sinh thuộc nhóm cephalosporin thế hệ thứ ba, được sử dụng rộng rãi để điều trị các nhiễm trùng nặng do vi khuẩn Gram-âm và Gram-dương. Với khả năng kháng beta-lactamase vượt trội và thời gian bán thải dài, Ceftriaxone trở thành lựa chọn hàng đầu cho các bệnh lý như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, và bệnh lậu. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về cơ chế tác dụng, chỉ định, liều dùng, tác dụng phụ và những lưu ý quan trọng khi sử dụng Ceftriaxone.
Ceftriaxone có công thức C₁₈H₁₈N₈O₇S₃, thuộc nhóm cephalosporin với vòng beta-lactam. Đặc điểm nổi bật là nhóm aminothiazolyl và nhóm carboxyl, giúp tăng độ bền với enzyme beta-lactamase của vi khuẩn, mở rộng phổ kháng khuẩn.
Ceftriaxone ức chế tổng hợp thành tế bào vi khuẩn bằng cách liên kết với Protein Liên Kết Penicillin (PBPs), ngăn chặn quá trình hình thành mạng lưới peptidoglycan. Điều này khiến thành tế bào vi khuẩn suy yếu, dẫn đến ly giải và tiêu diệt vi khuẩn. Ceftriaxone hiệu quả với nhiều chủng kháng penicillin nhờ khả năng kháng beta-lactamase.
Hấp thu: Dùng qua đường tiêm tĩnh mạch (IV) hoặc tiêm bắp (IM), đạt nồng độ đỉnh trong huyết tương sau 1–2 giờ.
Phân bố: Thấm tốt vào dịch não tủy (đặc biệt khi màng não viêm), xương, khớp, và mô mềm.
Chuyển hóa: Không chuyển hóa đáng kể, tồn tại chủ yếu dưới dạng nguyên chất.
Thải trừ: Đào thải qua thận (60%) và mật (40%).
Thời gian bán thải: 6–9 giờ, kéo dài đến 24–48 giờ ở bệnh nhân suy thận hoặc trẻ sơ sinh.
Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương: Viêm màng não do vi khuẩn.
Nhiễm trùng máu (nhiễm khuẩn huyết).
Nhiễm trùng hô hấp: Viêm phổi, viêm phế quản.
Nhiễm trùng tiết niệu phức tạp.
Bệnh lậu không biến chứng.
Nhiễm trùng da và mô mềm: Viêm mô tế bào, áp-xe.
Gram-âm: Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae, Haemophilus influenzae.
Gram-dương: Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus (trừ MRSA).
Vi khuẩn kỵ khí: Bacteroides fragilis.
Lưu ý: Không hiệu quả với Enterococcus spp., Clostridium difficile, và Pseudomonas aeruginosa kháng thuốc.
Nhiễm trùng nhẹ đến trung bình: 1–2 g/ngày (IV/IM).
Nhiễm trùng nặng (ví dụ viêm màng não): 4 g/ngày, chia 2 lần.
Bệnh lậu: Liều duy nhất 250 mg (tiêm bắp).
Viêm màng não: 100 mg/kg/ngày, chia 1–2 lần (tối đa 4 g/ngày).
Nhiễm trùng khác: 50–75 mg/kg/ngày, chia 1–2 lần.
Hướng dẫn pha thuốc:
Tiêm tĩnh mạch: Pha 1–2 g với 10 ml nước cất, tiêm chậm trong 3–5 phút.
Truyền tĩnh mạch: Pha với 50–100 ml NaCl 0.9% hoặc dextrose 5%, truyền trong 30 phút.
Điều chỉnh liều ở bệnh nhân suy thận:
GFR 10–50 ml/phút: Giảm 50% liều.
GFR <10 ml/phút: Giảm 75% liều.
Tiêu chảy, buồn nôn, đau đầu.
Phản ứng tại chỗ tiêm: Đau, sưng tấy.
Phản ứng dị ứng: Sốc phản vệ, phát ban toàn thân, hội chứng Stevens-Johnson.
Viêm đại tràng giả mạc do Clostridium difficile.
Sỏi mật hoặc sỏi thận (khi dùng kéo dài).
Cảnh báo đặc biệt:
Tránh dùng chung với calcium (gây kết tủa trong đường tiêm).
Thận trọng ở bệnh nhân dị ứng penicillin.
Theo dõi chức năng gan/thận khi điều trị dài ngày.
Thuốc chống đông máu (warfarin): Tăng nguy cơ xuất huyết.
Probenecid: Làm chậm đào thải Ceftriaxone, tăng nồng độ trong máu.
Calcium (tiêm tĩnh mạch): Gây kết tủa, dẫn đến tử vong (đặc biệt ở trẻ sơ sinh).
Ceftriaxone được FDA phê duyệt năm 1984 và trở thành kháng sinh thiết yếu trong y tế. Các nghiên cứu gần đây tập trung vào:
Phối hợp với azithromycin để điều trị bệnh lậu kháng thuốc.
Tỷ lệ kháng thuốc gia tăng ở Neisseria gonorrhoeae.
Ứng dụng trong dự phòng nhiễm trùng sau phẫu thuật.
Ceftriaxone là kháng sinh mạnh, đa dụng và an toàn khi sử dụng đúng chỉ định. Tuy nhiên, cần tuân thủ liều lượng, tránh tương tác với calcium và theo dõi sát sao phản ứng phụ. Người bệnh nên thông báo tiền sử dị ứng và bệnh lý nền để đảm bảo hiệu quả điều trị. Việc lạm dụng Ceftriaxone có thể dẫn đến kháng thuốc – thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng.
Từ Khóa SEO: Ceftriaxone, kháng sinh Ceftriaxone, công dụng Ceftriaxone, liều dùng Ceftriaxone, tác dụng phụ Ceftriaxone, cephalosporin thế hệ 3, điều trị viêm màng não.
