Levonorgestrel: Công Dụng, Liều Dùng và Những Điều Cần Biết
Tổng hợp thông tin chi tiết về hoạt chất Levonorgestrel – Giải pháp tránh thai khẩn cấp và ngừa thai hiệu quả
Levonorgestrel là một progestin tổng hợp, được sử dụng rộng rãi trong các biện pháp tránh thai khẩn cấp và ngừa thai hàng ngày. Nổi bật với khả năng ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn lên đến 95% nếu dùng đúng cách, Levonorgestrel đã trở thành “cứu cánh” cho hàng triệu người trên toàn thế giới. Bài viết này cung cấp thông tin toàn diện về cơ chế tác động, công dụng, liều dùng, cùng những lưu ý quan trọng khi sử dụng hoạt chất này.
Levonorgestrel (C₂₁H₂₈O₂) là một dẫn xuất tổng hợp của hormone progesterone tự nhiên, thuộc nhóm progestin. Được phát triển từ những năm 1960 và phê duyệt bởi FDA vào năm 1999, nó hiện có mặt trong nhiều sản phẩm:
Viên tránh thai khẩn cấp (Plan B, Postinor).
Vòng tránh thai nội tiết (IUD Levonorgestrel).
Que cấy tránh thai.
Đặc điểm nổi bật:
Hiệu quả cao, dễ sử dụng.
Không chứa estrogen → Giảm nguy cơ huyết khối so với thuốc tránh thai kết hợp.
Tác dụng nhanh, đặc biệt trong tránh thai khẩn cấp.
Levonorgestrel ngăn ngừa thai qua 3 cơ chế chính:
Ức chế rụng trứng: Ngăn chặn sự phóng thích trứng từ buồng trứng (hiệu quả nhất nếu dùng trước rụng trứng).
Làm đặc dịch nhầy cổ tử cung: Ngăn cản tinh trùng di chuyển vào tử cung.
Thay đổi niêm mạc tử cung: Giảm khả năng làm tổ của trứng đã thụ tinh (nếu rụng trứng đã xảy ra).
Lưu ý:
Levonorgestrel không gây sảy thai nếu đã mang thai.
Không hiệu quả với thai ngoài tử cung.
Levonorgestrel được dùng trong các trường hợp:
Tránh thai khẩn cấp: Sau quan hệ không dùng biện pháp bảo vệ, thất bại của bao cao su, hoặc quên uống thuốc tránh thai hàng ngày.
Ngừa thai dài hạn: Vòng tránh thai (IUD) Levonorgestrel có tác dụng 3–5 năm.
Điều hòa kinh nguyệt: Giảm đau bụng kinh, rong kinh.
Hiệu quả lâm sàng:
Viên uống khẩn cấp: Giảm 75–89% nguy cơ mang thai nếu dùng trong 72 giờ (theo WHO).
IUD Levonorgestrel: Hiệu quả >99%, được WHO khuyến nghị cho phụ nữ mọi độ tuổi.
4.1. Viên tránh thai khẩn cấp:
Liều tiêu chuẩn: 1.5mg uống 1 lần duy nhất, tốt nhất trong vòng 12–24 giờ sau quan hệ.
Lưu ý:
Càng uống sớm, hiệu quả càng cao.
Không dùng quá 1 lần/chu kỳ để tránh rối loạn nội tiết.
4.2. Vòng tránh thai (IUD):
Liều: Phóng thích 20μg/ngày, hiệu lực 3–5 năm.
Cách dùng: Được đặt bởi bác sĩ phụ khoa.
4.3. Que cấy tránh thai:
Liều: Phóng thích 30–70μg/ngày, hiệu lực 3 năm.
Tác dụng phụ thường gặp:
Buồn nôn, đau đầu (20–25%).
Rối loạn kinh nguyệt: Chậm kinh, ra máu bất thường.
Căng tức ngực.
Tác dụng phụ nghiêm trọng (hiếm):
Thai ngoài tử cung.
U nang buồng trứng.
Chống chỉ định:
Dị ứng với Levonorgestrel.
Đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai (đối với viên uống khẩn cấp).
Ung thư vú, xuất huyết âm đạo chưa rõ nguyên nhân.
Cảnh báo:
Không dùng thay thế biện pháp tránh thai thông thường.
Không bảo vệ khỏi HIV và các bệnh lây qua đường tình dục.
| Phương pháp | Ưu điểm | Nhược điểm |
|---|---|---|
| Levonorgestrel (viên khẩn cấp) | Tác dụng nhanh, không cần kê đơn | Hiệu quả giảm dần theo thời gian |
| Ulipristal acetate | Hiệu quả đến 120 giờ | Cần kê đơn, giá thành cao |
| Vòng tránh thai đồng | Hiệu quả 10 năm, không nội tiết | Gây đau bụng, tăng kinh nguyệt |
Mở rộng tiếp cận: Nhiều quốc gia cho phép mua Levonorgestrel không cần đơn (theo CDC, 2023).
Ứng dụng trong y tế công cộng: Giảm 45% tỷ lệ phá thai ở thanh thiếu niên tại Thụy Điển nhờ tăng cường sử dụng Levonorgestrel (nghiên cứu 2022).
Công nghệ mới: Viên nén Levonorgestrel hòa tan nhanh đang được thử nghiệm để tăng tốc độ hấp thu.
Q: Levonorgestrel có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này?
A: Không. Khả năng sinh sản phục hồi ngay sau khi ngừng thuốc.
Q: Uống Levonorgestrel bao lâu thì có kinh lại?
A: Thường sau 2–4 tuần, nhưng có thể chậm hơn tùy cơ địa.
Q: Có nên uống Levonorgestrel nếu đang cho con bú?
A: Được, nhưng nên cho bé bú trước khi uống và tránh cho bú trong 8 giờ sau đó.
Levonorgestrel là công cụ đắc lực trong phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn, nhưng cần sử dụng đúng cách để tối ưu hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Đối với biện pháp dài hạn như IUD, hãy tham vấn bác sĩ để lựa chọn phương án phù hợp. Luôn nhớ: Tránh thai khẩn cấp không thay thế các biện pháp bảo vệ thông thường!
Lưu ý: Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo. Hãy hỏi ý kiến chuyên gia y tế trước khi dùng thuốc.
Lưu ý:
Levonorgestrel, thuốc tránh thai khẩn cấp, IUD Levonorgestrel.
tác dụng phụ Levonorgestrel, cách uống Levonorgestrel, Levonorgestrel vs Ulipristal.
Tổng hợp chi tiết về Levonorgestrel: Cơ chế ngừa thai, liều dùng chuẩn, lưu ý quan trọng và so sánh với các biện pháp khác. Cập nhật nghiên cứu mới nhất 2023.
