Hộp 3 vỉ x 10 viên
Hộp 5 vỉ x 10 viênRanitidine – Hoạt Chất Giảm Tiết Axit Dạ Dày Và Những Lưu Ý Quan Trọng
Giới Thiệu về Ranitidine
Ranitidine là thuốc kháng histamine H2 (H2 blocker), từng được sử dụng rộng rãi để điều trị trào ngược dạ dày thực quản (GERD), viêm loét dạ dày, và hội chứng Zollinger-Ellison. Tuy nhiên, từ năm 2020, thuốc này bị thu hồi toàn cầu do phát hiện tạp chất NDMA (N-Nitrosodimethylamine) – một chất có khả năng gây ung thư. Bài viết cung cấp thông tin toàn diện về cơ chế hoạt động, công dụng, tác dụng phụ, lý do thu hồi, và các lựa chọn thay thế an toàn hơn.
Ranitidine Là Gì?
Ranitidine (tên thương mại Zantac, Raniberl) là thuốc ức chế thụ thể H2, được phát triển từ những năm 1970 và trở thành một trong những thuốc kê đơn phổ biến nhất thế giới. Nó hoạt động bằng cách giảm tiết axit dạ dày, giúp làm lành vết loét và giảm triệu chứng ợ nóng.
Đặc Điểm Hóa Học
Công thức phân tử: C₁₃H₂₂N₄O₃S.
Dạng bào chế: Viên nén (150mg, 300mg), viên sủi, siro, thuốc tiêm.
Phân loại: Thuốc kê đơn, nhóm ATC: A02BA02.
H3: Cơ Chế Hoạt Động
Ranitidine ức chế thụ thể H2 trên tế bào viền dạ dày, ngăn histamine kích thích tiết axit. Kết quả là lượng axit HCl giảm đáng kể, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày và thực quản.
Chỉ Định Điều Trị
Bệnh Lý Dạ Dày – Thực Quản
Viêm loét dạ dày/tá tràng: Làm lành vết loét sau 4-8 tuần.
GERD: Giảm ợ nóng, trào ngược axit.
Hội chứng Zollinger-Ellison: Kiểm soát tiết axit quá mức.
Ứng Dụng Khác
Phòng ngừa loét do stress ở bệnh nhân nặng.
Hỗ trợ điều trị nhiễm khuẩn Hp (kết hợp với kháng sinh).
Dược Động Học Và Liều Dùng
Hấp Thu, Chuyển Hóa, Thải Trừ
Hấp thu: Sinh khả dụng ~50%, đạt nồng độ đỉnh sau 2-3 giờ.
Chuyển hóa: Gan (thông qua enzyme CYP450), tạo chất chuyển hóa không hoạt động.
Thải trừ: Qua thận (70%), thời gian bán thải ~2-3 giờ.
Liều Khuyến Cáo
Người lớn:
Loét dạ dày: 150mg x 2 lần/ngày hoặc 300mg vào buổi tối.
GERD: 150mg x 2 lần/ngày, tối đa 300mg/ngày.
Trẻ em (>12 tuổi): 2-4mg/kg/ngày, chia 2 lần.
Lưu Ý Khi Dùng
Uống trước ăn 30 phút hoặc trước khi ngủ.
Tránh dùng chung với antacid (nhôm hydroxit, canxi carbonat) – cách nhau ít nhất 2 giờ.
Tác Dụng Phụ Thường Gặp
Phổ Biến (5-10%)
Đau đầu, chóng mặt.
Táo bón hoặc tiêu chảy.
Buồn nôn, phát ban da.
Hiếm Gặp Nhưng Nghiêm Trọng
Rối loạn nhịp tim (blốc tim, nhịp nhanh).
Viêm gan, vàng da.
Giảm tiểu cầu, thiếu máu.
Vụ Thu Hồi Ranitidine Và Lý Do
Phát Hiện Tạp Chất NDMA
Tháng 9/2019, FDA phát hiện NDMA trong Ranitidine – chất gây ung thư nhóm 2A theo WHO.
Mức NDMA tăng theo thời gian bảo quản và nhiệt độ, vượt ngưỡng an toàn (96ng/ngày).
Hành Động Của Cơ Quan Quản Lý
4/2020: FDA yêu cầu thu hồi tất cả sản phẩm Ranitidine trên toàn nước Mỹ.
EU, Canada, Úc: Cấm lưu hành và khuyến cáo ngừng sử dụng.
Hậu Quả Với Người Dùng
Nguy cơ ung thư dạ dày, gan, thận khi dùng lâu dài.
Khuyến cáo chuyển sang thuốc thay thế như Famotidine, Omeprazole.
Ưu điểm: Không chứa NDMA, an toàn hơn, hiệu quả tương đương.
Liều dùng: 20-40mg/ngày cho GERD.
Omeprazole (Thuốc Ức Chế Bơm Proton – PPI)
Ưu điểm: Giảm axit mạnh hơn, phù hợp cho trường hợp nặng.
Nhược điểm: Tăng nguy cơ loãng xương, nhiễm trùng đường ruột nếu dùng dài ngày.
Cimetidine (Tagamet)
Ít phổ biến hơn do tương tác nhiều với thuốc khác (ức chế CYP450).
So Sánh Ranitidine Với Các Thuốc Giảm Axit Khác
| Thuốc | Cơ Chế | Hiệu Quả | Nguy Cơ |
|---|---|---|---|
| Ranitidine | H2 Blocker | Trung bình | NDMA (đã thu hồi) |
| Famotidine | H2 Blocker | Trung bình | An toàn hơn |
| Omeprazole | PPI | Cao | Loãng xương, nhiễm trùng |
| Antacid | Trung hòa axit | Tức thì | Tác dụng ngắn, không chữa lành loét |
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Ranitidine Có Còn Được Bán Trên Thị Trường?
Không. Hầu hết quốc gia đã dừng sản xuất và phân phối từ năm 2020.
Tôi Nên Làm Gì Nếu Đang Dùng Ranitidine?
Ngừng thuốc ngay và tham khảo bác sĩ để chuyển sang Famotidine hoặc PPI.
Không tự ý mua thuốc cũ còn tồn kho.
Có Cách Nào Giảm Axit Tự Nhiên Không?
Uống nha đam, trà gừng.
Tránh thực phẩm cay, rượu, thuốc lá.
Kết Luận
Ranitidine từng là “trụ cột” trong điều trị bệnh dạ dày, nhưng việc phát hiện tạp chất NDMA đã khiến nó bị loại khỏi thị trường. Người bệnh nên chuyển sang các thuốc thay thế an toàn hơn như Famotidine hoặc PPI, đồng thời duy trì lối sống lành mạnh để kiểm soát triệu chứng.
Lưu ý:
Ranitidine, Zantac thu hồi, thuốc giảm axit dạ dày.
NDMA là gì, Ranitidine vs Famotidine, thuốc thay thế Ranitidine.
Xem thêm: Gợi ý bài viết về GERD, Omeprazole hoặc cách giảm axit tự nhiên.
Bài viết tích hợp dữ liệu khoa học và khuyến cáo cập nhật, phù hợp cho bệnh nhân, dược sĩ, và người quan tâm đến sức khỏe tiêu hóa.
