Rau má (Centella asiatica) là dược liệu quý với đa công dụng: làm lành vết thương, hỗ trợ tim mạch, thanh lọc cơ thể, và chăm sóc da. Bài viết tổng hợp chi tiết thành phần, bài thuốc, liều dùng và lưu ý quan trọng.
Rau má (tên khoa học: Centella asiatica), còn gọi là tích tuyết thảo, liên tiền thảo, là cây thân thảo thuộc họ Hoa tán (Apiaceae). Cây mọc bò ở nơi ẩm ướt như bờ ao, ruộng lúa, phổ biến tại Việt Nam và các nước châu Á.
Đặc điểm thực vật:
Thân mảnh, màu xanh lục hoặc đỏ nhạt, bò lan mặt đất.
Lá hình tròn hoặc thận, mép khía răng cưa, gân dạng lưới.
Hoa nhỏ màu trắng hoặc hồng, quả dẹt hình mắt lưới.
Bộ phận dùng: Toàn cây (lá, thân, rễ) đều có thể dùng tươi hoặc phơi khô làm thuốc.
Rau má chứa hơn 100 hoạt chất có lợi, nổi bật nhất là:
Saponin triterpenoid (Asiaticoside, Madecassoside): Thúc đẩy tổng hợp collagen, làm lành vết thương, kháng viêm.
Flavonoid (Quercetin, Kaempferol): Chống oxy hóa mạnh, bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do.
Vitamin C, Beta-carotene: Tăng cường miễn dịch, dưỡng ẩm da.
Khoáng chất (Canxi, Sắt, Magie): Hỗ trợ sức khỏe xương và tuần hoàn máu.
Làm lành vết thương, trị mụn: Asiaticoside kích thích tái tạo da, giảm sẹo và viêm nhiễm.
Hỗ trợ tim mạch: Cải thiện tuần hoàn máu, giảm phù nề chân do suy tĩnh mạch.
Giảm lo âu, căng thẳng: Triterpenoid tác động lên hệ thần kinh, giúp an thần nhẹ.
Thanh lọc cơ thể: Lợi tiểu, đào thải độc tố qua gan và thận.
Tính vị: Vị đắng, tính hàn, quy kinh Can, Tỳ, Phế.
Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, dùng trị sốt, mẩn ngứa, viêm gan, vàng da.
Chuẩn bị: 50g rau má tươi, 20g lá kinh giới.
Cách làm: Giã nhuyễn, đắp lên da 20 phút, rửa sạch. Hiệu quả: Giảm viêm, se khít lỗ chân lông.
Nguyên liệu: 30g rau má khô, 500ml nước.
Cách dùng: Sắc còn 200ml, chia 2 lần uống/ngày. Công dụng: Giảm đau dạ dày, trị táo bón.
Công thức: Uống 1 ly nước ép rau má tươi (khoảng 200ml) mỗi ngày. Lưu ý: Không dùng quá 6 tuần liên tiếp.
Dạng dùng phổ biến:
Nước ép: 50–100g rau má tươi xay với nước, thêm đường/mật ong.
Trà: 10–15g rau má khô hãm với nước sôi 10 phút.
Đắp ngoài da: Giã nát lá tươi đắp lên vết thương.
Liều lượng an toàn:
Người lớn: 30–40g/ngày (tươi) hoặc 10–15g/ngày (khô).
Trẻ em: Dùng 1/3 liều người lớn, chỉ áp dụng cho trẻ từ 12 tuổi trở lên.
Chống chỉ định:
Phụ nữ mang thai (nguy cơ sảy thai), người suy gan/thận nặng.
Người dùng thuốc chống đông máu hoặc thuốc an thần.
Tác dụng phụ:
Tiêu chảy, đau bụng nếu dùng quá liều.
Dị ứng da (ngứa, mẩn đỏ) ở người nhạy cảm.
Bảo quản:
Rau má tươi: Bọc giấy báo, để ngăn mát tủ lạnh (3–5 ngày).
Rau má khô: Đựng lọ kín, tránh ẩm.
Q: Uống nước rau má có giảm cân không?
A: Rau má lợi tiểu, hỗ trợ thải độc nhưng không trực tiếp giảm cân. Cần kết hợp chế độ ăn và tập luyện.
Q: Giá rau má khô bao nhiêu?
A: Khoảng 80.000–150.000 VND/kg, tùy nguồn gốc và chất lượng.
Q: Rau má có trị được sẹo lồi không?
A: Asiaticoside trong rau má giúp làm mờ sẹo mới, nhưng sẹo lồi lâu năm cần can thiệp y khoa.
Rau má là “thảo dược vàng” cho sức khỏe và sắc đẹp, nhưng cần sử dụng đúng liều lượng và tránh lạm dụng. Kết hợp thăm khám bác sĩ khi dùng điều trị bệnh mãn tính như tiểu đường, huyết áp. Để tối ưu hiệu quả, ưu tiên chọn rau má sạch, có nguồn gốc rõ ràng.
Tài Liệu Tham Khảo:
Dược thư Quốc gia Việt Nam (2025).
Nghiên cứu từ Tạp chí Tim mạch Quốc tế (2001).
Bạn cần tư vấn:
Để được tư vấn chi tiết về cách sử dụng rau má an toàn, liên hệ ngay Hotline: 0822.555.240 hoặc liên hệ tại website nhathuocbachmai.vn.