Hộp 3 vỉ x 10 viên
Hộp 1 tuýp 20 viên
Hộp 10 vỉ x 10 viên
Hộp 3 vỉ x 10 viên
Hộp 1 vỉ x 10 viên
Hộp 3 vỉ x 10 viênTramadol: Hoạt Chất Giảm Đau Gây Nghiện – Công Dụng, Liều Dùng và Cảnh Báo Nguy Hiểm
Tìm hiểu về Tramadol – thuốc giảm đau nhóm opioid, công dụng điều trị đau vừa đến nặng, tác dụng phụ nguy hiểm và nguy cơ nghiện. Bài viết tổng hợp thông tin từ nghiên cứu y khoa, hướng dẫn sử dụng an toàn và giải đáp thắc mắc thường gặp.
Tramadol là một hoạt chất giảm đau tổng hợp thuộc nhóm opioid yếu, được sử dụng để điều trị các cơn đau vừa đến nặng như đau sau phẫu thuật, đau xương khớp hoặc đau do ung thư. Được FDA phê duyệt từ năm 1995, Tramadol (biệt dược Ultram, Tramal) có cơ chế kép: vừa kích hoạt thụ thể opioid, vừa ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine. Tuy nhiên, thuốc tiềm ẩn nhiều rủi ro như gây nghiện, suy hô hấp, thậm chí tử vong nếu dùng quá liều. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về công dụng, liều lượng, tác dụng phụ và cách sử dụng Tramadol an toàn.
Công thức hóa học: C₁₆H₂₅NO₂
Cơ chế giảm đau:
Kích hoạt thụ thể μ-opioid: Giảm dẫn truyền tín hiệu đau đến não.
Ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine: Tăng nồng độ chất dẫn truyền thần kinh, cải thiện tâm trạng và giảm đau do thần kinh.
Khác với các opioid mạnh như Morphine, Tramadol có ái lực yếu với thụ thể opioid nên ít gây ức chế hô hấp hơn. Tuy nhiên, cơ chế kép này cũng làm tăng nguy cơ tương tác thuốc và tác dụng phụ.
Đau sau phẫu thuật: Giảm đau hiệu quả trong 48–72 giờ đầu.
Đau xương khớp: Thoái hóa khớp, thoát vị đĩa đệm.
Đau do ung thư: Kết hợp với thuốc giảm đau khác theo WHO.
Đau thần kinh tọa: Phối hợp với Gabapentin.
Hội chứng ruột kích thích (IBS): Giảm co thắt ruột.
Lưu ý: Tramadol không dùng cho đau nhẹ hoặc đau do viêm (ví dụ: đau răng, đau đầu).
Người lớn:
Khởi đầu: 25–50 mg mỗi 4–6 giờ.
Liều tối đa: 400 mg/ngày (không vượt quá 300 mg/ngày cho người >75 tuổi).
Trẻ em (>12 tuổi): 1–2 mg/kg, tối đa 8 mg/kg/ngày.
Viên nén: 50 mg, 100 mg (tác dụng nhanh trong 1 giờ).
Viên phóng thích kéo dài: 100 mg, 200 mg (duy trì 12–24 giờ).
Dạng tiêm: 50 mg/ml (chỉ dùng trong bệnh viện).
Suy gan: Giảm 50% liều.
Suy thận (GFR <30 ml/phút): Dùng cách 12 giờ/lần.
Người nghiện rượu: Tránh dùng do tăng nguy cơ co giật.
Cảnh báo: Không nghiền/nhai viên phóng thích kéo dài – gây ngộ độc cấp.
Thần kinh: Chóng mặt (25%), buồn ngủ (15%), đau đầu.
Tiêu hóa: Táo bón (10%), buồn nôn, nôn.
Tâm thần: Lo âu, mất ngủ, ảo giác (hiếm).
Hội chứng serotonin: Run rẩy, sốt cao, co giật (khi dùng chung SSRI).
Suy hô hấp: Thở chậm, tím tái (nguy cơ cao khi kết hợp rượu).
Co giật: Xảy ra ở 1% bệnh nhân, đặc biệt người có tiền sử động kinh.
Nghiện và lệ thuộc: Xuất hiện sau 2–3 tuần dùng liên tục.
Dị ứng opioid: Sốc phản vệ.
Trẻ em <12 tuổi: Nguy cơ ức chế hô hấp.
Phụ nữ cho con bú: Tramadol bài tiết qua sữa, gây ngủ li bì ở trẻ.
Thuốc ức chế CNS: Benzodiazepine, rượu → Tăng nguy cơ suy hô hấp.
Thuốc chống trầm cảm: SSRI, MAOI → Hội chứng serotonin.
Kháng sinh nhóm Macrolide: Ức chế chuyển hóa Tramadol → Tăng độc tính.
Warfarin: Tăng nguy cơ xuất huyết.
Khuyến cáo: Thông báo cho bác sĩ tất cả thuốc đang dùng, kể cả thảo dược.
Thèm thuốc: Tăng liều tự ý, tìm kiếm thuốc bất hợp pháp.
Triệu chứng cai: Vã mồ hôi, mất ngủ, lo lắng, buồn nôn (xuất hiện sau 12–24 giờ ngừng thuốc).
Giảm liều từ từ: Cắt 10–25% liều mỗi tuần.
Thay thế bằng Buprenorphine: Giảm triệu chứng cai.
Hỗ trợ tâm lý: Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT).
Lưu ý: Không tự ý ngừng thuốc đột ngột – gây co giật, trầm cảm nặng.
Nguy Cơ Tử Vong Do Quá Liều (2023):
17% ca tử vong do opioid tại Mỹ liên quan đến Tramadol (CDC).
Hiệu Quả Trong Đau Thần Kinh:
Kết hợp Tramadol + Acetaminophen giảm 50% cơn đau dây thần kinh V (Tạp chí Pain Medicine).
Dạng Bào Chế Mới:
Tramadol dán qua da (patch) giảm nguy cơ lạm dụng.
1. Tramadol có gây nghiện như Morphine không?
Có, nhưng nguy cơ thấp hơn. Tuy nhiên, lạm dụng kéo dài vẫn dẫn đến phụ thuộc.
2. Uống Tramadol bao lâu thì có tác dụng?
30–60 phút với dạng viên nén, duy trì 4–6 giờ.
3. Dùng Tramadol có được lái xe không?
Không. Thuốc gây buồn ngủ, giảm phản xạ.
4. Cách xử lý khi quá liều Tramadol?
Gọi cấp cứu ngay. Naloxone có thể đảo ngược tác dụng opioid nhưng kém hiệu quả với Tramadol.
Tramadol là thuốc giảm đau hiệu quả nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt khi dùng không đúng chỉ định. Người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối hướng dẫn của bác sĩ, tránh tự ý tăng liều hoặc kết hợp với rượu. Nếu xuất hiện dấu hiệu nghiện, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời. Luôn cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ khi sử dụng opioid trong điều trị đau!
Tài liệu tham khảo: FDA, Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), Tạp chí Y khoa Lancet (2023).
