Tổng quan về hoạt chất Linagliptin

Linagliptin là một hoạt chất thuộc nhóm chất ức chế enzyme Dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4), được sử dụng trong điều trị đái tháo đường type 2. Dưới đây là các thông tin chi tiết về cơ chế, chỉ định, dược động học, và các lưu ý quan trọng khi sử dụng:

1. Cơ chế hoạt động

Linagliptin ức chế enzyme DPP-4, ngăn chặn sự phân hủy các hormone incretin (GLP-1 và GIP). Các hormone này có vai trò:

• Tăng tiết insulin từ tế bào beta tuyến tụy khi đường huyết cao.

• Giảm sản xuất glucose ở gan bằng cách ức chế bài tiết glucagon từ tế bào alpha tuyến tụy.

• Làm chậm quá trình tiêu hóa, giúp đường hấp thu vào máu từ từ hơn.

2. Chỉ định và Liều dùng

• Chỉ định:

  • Điều trị đái tháo đường type 2 ở người trưởng thành, kết hợp với chế độ ăn và tập luyện.

  • Đơn trị liệu: Khi bệnh nhân không dung nạp metformin hoặc có chống chỉ định do suy thận.

  • Phối hợp: Với metformin, sulfonylurea, pioglitazone, insulin hoặc thuốc ức chế SGLT2 khi đơn trị không hiệu quả.

• Liều dùng:

  • 5mg/ngày, uống một lần bất kể bữa ăn.

  • Không cần điều chỉnh liều cho bệnh nhân suy thận, suy gan hoặc người cao tuổi.

3. Dược động học

• Hấp thu: Sinh khả dụng qua đường uống ~30%, đạt nồng độ đỉnh sau 1.5 giờ.

• Phân bố: Liên kết với protein huyết tương (75–99%), chủ yếu qua DPP-4.

• Chuyển hóa: Gan (enzyme CYP3A4), tạo chất chuyển hóa không hoạt động.

• Thải trừ: Qua phân (84.7%) và nước tiểu (5.4%), thời gian bán hủy ~155 giờ.

4. Tương tác thuốc và Thận trọng

• Tương tác nguy cơ cao:

  • Chất ức chế CYP3A4 (ví dụ: ketoconazol, ritonavir) làm tăng nồng độ linagliptin, dẫn đến độc tính.

  • Chất cảm ứng P-gp/CYP3A4 (ví dụ: rifampicin) làm giảm hiệu quả điều trị.

  • Rượu: Tăng nguy cơ hạ đường huyết và nhiễm toan lactic.

• Chống chỉ định:

  • Dị ứng với linagliptin hoặc thành phần thuốc.

  • Đái tháo đường type 1, nhiễm toan ceton.

5. Tác dụng không mong muốn

• Phổ biến: Hạ đường huyết (khi phối hợp sulfonylurea/insulin), tăng men lipase/amylase.

• Hiếm gặp: Viêm tụy cấp, phù mạch, bọng nước pemphigoid.

• Cảnh báo: Theo dõi triệu chứng viêm tụy (đau bụng, nôn) và ngừng thuốc nếu nghi ngờ.

6. Đối tượng đặc biệt

• Phụ nữ mang thai: Xếp hạng FDA category B (chưa đủ dữ liệu, cần thận trọng).

• Cho con bú: Chưa rõ bài tiết qua sữa, nên tránh dùng.

• Người cao tuổi: Không cần chỉnh liều nhưng theo dõi chức năng thận.

7. Dạng bào chế

• Đơn chất: Viên nén 5mg (biệt dược Trajenta).

• Phối hợp:

  • Linagliptin + Metformin (2.5mg/500–1000mg).

  • Linagliptin + Empagliflozin (5mg/10–25mg).

Kết luận

Linagliptin là lựa chọn hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân đái tháo đường type 2, đặc biệt ở người suy thận do không cần điều chỉnh liều. Tuy nhiên, cần theo dõi chặt chẽ tác dụng phụ như viêm tụy và tương tác thuốc. Tham khảo ý kiến bác sĩ để tối ưu hóa phác đồ điều trị.