Hộp 1 lọ 15ml
Hộp 10 vỉ x 30 viên
Hộp 1 tuýp 3.5g
Hộp 1 lọ x 5ml
Hộp 1 lọ x 5ml
Hộp 1 lọ x 15mlDexamethasone: Công Dụng, Liều Dùng và Những Điều Cần Biết Từ Chuyên Gia
Dexamethasone là corticosteroid mạnh, ứng dụng trong điều trị viêm, dị ứng, ung thư và COVID-19. Tìm hiểu cơ chế tác dụng, liều dùng an toàn, tác dụng phụ và giải đáp thắc mắc thường gặp.
Dexamethasone là glucocorticoid tổng hợp thuộc nhóm corticosteroid, có tác dụng chống viêm, ức chế miễn dịch và chống dị ứng mạnh. Thuốc được sử dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý như viêm khớp, hen suyễn, ung thư, sốc phản vệ và gần đây là hỗ trợ bệnh nhân COVID-19 nặng. So với các corticosteroid khác (prednisone, hydrocortisone), Dexamethasone có thời gian bán hủy dài (36–72 giờ) và hoạt tính mạnh gấp 25–30 lần hydrocortisone.
Năm 1957: Tổng hợp thành công bởi hãng dược Merck.
1961: Được FDA chấp thuận cho các bệnh viêm và tự miễn.
2020: WHO công nhận hiệu quả trong điều trị COVID-19 nặng.
Hiện nay: Có mặt tại Việt Nam dưới dạng viên uống, tiêm, xịt mũi và nhỏ mắt.
Dexamethasone hoạt động bằng cách:
Ức chế phospholipase A2: Giảm sản xuất prostaglandin và leukotriene (chất gây viêm).
Ngăn chặn cytokine tiền viêm: Như TNF-α, IL-1, IL-6.
Ổn định màng tế bào mast: Giảm giải phóng histamine trong phản ứng dị ứng.
Giảm thẩm thấu mao mạch: Hạn chế phù nề mô.
Khác biệt với các corticosteroid khác:
Thời gian tác dụng kéo dài, dùng 1–2 lần/ngày.
Ít giữ nước so với prednisone.
Viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống.
Hen suyễn nặng, viêm phế quản tắc nghẽn (COPD).
Viêm da dị ứng, vẩy nến.
Sốc phản vệ, phù mạch di truyền.
Giảm phù não do u não, hỗ trợ hóa trị (giảm buồn nôn).
Bệnh nhân thở oxy hoặc thở máy: Liều 6 mg/ngày × 10 ngày, giảm 35% tỷ lệ tử vong (theo nghiên cứu RECOVERY).
Người lớn:
Viêm khớp: 0.75–9 mg/ngày, tùy mức độ.
Dị ứng nặng: Tiêm tĩnh mạch 4–20 mg, lặp lại sau 6 giờ.
COVID-19: 6 mg/ngày × 10 ngày.
Trẻ em: 0.02–0.3 mg/kg/ngày, chia 1–2 lần.
Viên uống: 0.5 mg, 0.75 mg, 4 mg.
Tiêm tĩnh mạch/bắp: 4 mg/mL, 10 mg/mL.
Xịt mũi/nhỏ mắt: 0.1% (dị ứng, viêm kết mạc).
Lưu ý:
Không ngừng thuốc đột ngột: Giảm liều từ từ để tránh suy thượng thận.
Uống sau ăn: Giảm kích ứng dạ dày.
Nhẹ: Tăng đường huyết, mất ngủ, kích ứng dạ dày.
Trung bình: Loãng xương, teo cơ, tăng huyết áp.
Nghiêm trọng: Suy thượng thận, đục thủy tinh thể, nhiễm trùng cơ hội.
So sánh với Prednisone:
| Tác Dụng Phụ | Dexamethasone | Prednisone |
|---|---|---|
| Giữ nước | Ít hơn | Phổ biến |
| Thời gian tác dụng | 36–72 giờ | 18–36 giờ |
| Ảnh hưởng xương | Cao hơn | Thấp hơn |
Thuốc chống đông (Warfarin): Tăng nguy cơ xuất huyết.
Thuốc hạ đường huyết: Giảm hiệu quả, cần điều chỉnh liều insulin.
NSAID (Ibuprofen): Tăng nguy cơ loét dạ dày.
Chống chỉ định:
Nhiễm nấm hệ thống, lao tiến triển.
Dị ứng với thành phần thuốc.
Thận trọng:
Phụ nữ mang thai (nhóm C theo FDA).
Tiểu đường, loãng xương, tăng nhãn áp.
“Dexamethasone chữa khỏi COVID-19”: Sai! Thuốc chỉ giảm viêm phổi nặng, không diệt virus.
“Dùng càng nhiều càng tốt”: Quá liều gây suy thượng thận, tử vong.
“An toàn cho trẻ em”: Cần giảm liều theo cân nặng và theo dõi tăng trưởng.
Theo TS. Nguyễn Văn An, BV Bạch Mai:
“Dexamethasone là vũ khí quan trọng trong COVID-19, nhưng chỉ dùng khi bệnh nhân thở oxy. Tự ý dùng sớm có thể làm suy yếu miễn dịch.”
Prednisolone: Hiệu quả tương tự, thời gian tác dụng ngắn hơn.
Hydrocortisone: Dùng trong suy thượng thận cấp.
Tocilizumab: Ức chế IL-6 cho bệnh nhân COVID-19 nặng.
Q1: Dexamethasone giá bao nhiêu?
A: Khoảng 5.000–50.000đ/vỉ (tùy hàm lượng và dạng bào chế).
Q2: Dùng Dexamethasone bao lâu thì có tác dụng?
A: Sau 1–2 giờ (tiêm tĩnh mạch) hoặc 1–2 ngày (viên uống).
Q3: Có dùng được cho phụ nữ cho con bú?
A: Có, nhưng cần theo dõi trẻ sơ sinh.
Dexamethasone là thuốc mạnh, đa dụng trong y học nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu lạm dụng. Luôn tuân thủ chỉ định của bác sĩ, tái khám định kỳ để cân bằng giữa lợi ích và tác hại!
Bài viết tham khảo nguồn uy tín từ WHO, FDA và tạp chí The Lancet.
