Ursodiol (Axit Ursodeoxycholic): Công Dụng, Liều Dùng và Lưu Ý Khi Điều Trị
Ursodiol là thuốc điều trị sỏi mật, bệnh gan mật hiệu quả. Tìm hiểu cơ chế tác dụng, cách dùng, tác dụng phụ và nghiên cứu khoa học mới nhất.
Ursodiol (tên khoa học: Axit Ursodeoxycholic – UDCA) là một acid mật tự nhiên, được tổng hợp từ cholesterol trong gan. Đây là hoạt chất được FDA phê duyệt để điều trị sỏi mật cholesterol, xơ gan mật nguyên phát (PBC) và các bệnh gan mật khác. Ursodiol giúp hòa tan sỏi mật, giảm độc tính của acid mật, và bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương.
Tên hóa học: 3α,7β-dihydroxy-5β-cholan-24-oic acid
Công thức: C₂₄H₄₀O₄
Khối lượng phân tử: 392.57 g/mol
Hòa tan sỏi mật: Ursodiol làm giảm nồng độ cholesterol trong mật bằng cách ức chế hấp thu cholesterol ở ruột và tăng bài tiết acid mật.
Bảo vệ tế bào gan: Thay thế các acid mật độc hại (như lithocholic acid) bằng UDCA lành tính, ngăn ngừa tổn thương màng tế bào gan.
Điều hòa miễn dịch: Ức chế phản ứng viêm trong xơ gan mật nguyên phát.
Hiệu quả: 70–80% sỏi mật kích thước <15mm tan sau 6–12 tháng (theo nghiên cứu trên New England Journal of Medicine).
Liều dùng: 8–10 mg/kg/ngày, chia 2–3 lần.
Cải thiện triệu chứng: Giảm ngứa, vàng da, tăng tuổi thọ.
Liều dùng: 13–15 mg/kg/ngày, dùng suốt đời.
Viêm đường mật xơ hóa: Giảm tắc nghẽn đường mật.
Bệnh gan ứ mật ở trẻ em: Điều trị teo đường mật bẩm sinh.
Phòng ngừa tổn thương gan do thuốc: Khi dùng thuốc độc gan (ví dụ: Paracetamol liều cao).
Sỏi mật: 8–10 mg/kg/ngày, tối đa 300 mg/ngày.
Xơ gan mật nguyên phát: 13–15 mg/kg/ngày.
Trẻ em: 15–20 mg/kg/ngày (theo chỉ định bác sĩ).
Dạng viên nén: Uống cùng bữa ăn để tăng hấp thu.
Thời gian điều trị:
Sỏi mật: 6–24 tháng.
PBC: Duy trì suốt đời.
Theo dõi chức năng gan: Xét nghiệm ALT, AST định kỳ 3–6 tháng.
Tránh thai khi dùng: Ursodiol có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
Thường gặp: Tiêu chảy (10–20%), đau bụng, buồn nôn.
Hiếm gặp: Phát ban, ngứa, tăng men gan.
Dị ứng với Ursodiol.
Sỏi mật canxi hoặc sỏi sắc tố: Không hiệu quả.
Tắc nghẽn đường mật hoàn toàn.
Thuốc | Cơ Chế | Ưu Điểm | Nhược Điểm |
---|---|---|---|
Ursodiol | Giảm cholesterol mật | Ít tác dụng phụ, an toàn hơn | Hiệu quả chậm (6–24 tháng) |
Chenodiol | Ức chế tổng hợp cholesterol | Tác dụng nhanh hơn | Tăng nguy cơ tiêu chảy, độc gan |
Hỗ trợ điều trị viêm gan virus: Ursodiol kết hợp với Interferon cải thiện đáp ứng điều trị viêm gan C (nghiên cứu đăng trên Hepatology).
Ứng dụng trong ung thư gan: UDCA ức chế tăng sinh tế bào ung thư biểu mô gan (HCC) (Journal of Hepatology, 2022).
Q: Ursodiol có gây tăng cân không?
A: Không. Ursodiol không ảnh hưởng đến cân nặng.
Q: Dùng Ursodiol bao lâu thì sỏi mật tan?
A: 6–24 tháng, tùy kích thước sỏi và tuân thủ điều trị.
Q: Giá Ursodiol tại Việt Nam?
A: 500.000 – 1.200.000 VND/hộp (tùy hàm lượng và thương hiệu).
Ursodiol là thuốc vàng trong điều trị sỏi mật cholesterol và xơ gan mật nguyên phát. Để đạt hiệu quả tối đa, người bệnh cần tuân thủ liều lượng, tái khám định kỳ và kết hợp lối sống lành mạnh. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng để tránh rủi ro.
Lưu ý:
“Ursodiol”, “công dụng Ursodiol”, “điều trị sỏi mật”, “Ursodiol và xơ gan mật”, “tác dụng phụ Ursodiol”.
Xem thêm: Gợi ý bài viết “Các phương pháp điều trị sỏi mật không phẫu thuật”.
Nguồn tham khảo: Dẫn nguồn từ FDA, NIH, và các tạp chí y khoa uy tín.
Bài viết cung cấp thông tin toàn diện, cập nhật nghiên cứu mới và hướng dẫn chi tiết, giúp người đọc hiểu rõ và sử dụng Ursodiol an toàn, hiệu quả.